Σήμερα είναι Τετάρτη 29 Αυγούστου. Αν θυμάμαι καλά, με το παλιό ημερολόγιο, σαν σήμερα πριν 90 χρόνια, έγινε η καταστροφή της Σμύρνης. Ελπίζω να το θυμάμαι καλά αν και απ΄ ότι μου λένε οι φίλοι μου που μπαίνουν στο ίντερνετ, παντού γράφει για 14 Σεπτεμβρίου, αυτό είναι με το καινούργιο ημερολόγιο, αλλά η καταστροφή έγινε με το παλιό. Ελπίζω να μην κάνω λάθος σμυρνιός άνθρωπος…
Δεν ξέρω πόσοι ζουν πια απ΄ αυτούς που έζησαν την μικρασιατική καταστροφή, αλλά εγώ μεγάλωσα με ανθρώπους που την έζησαν και μου την περιέγραψαν λεπτό προς λεπτό. 90 χρόνια δεν είναι τίποτα μπροστά στην αιωνιότητα, αλλά είναι πολλά για τις ζωές των ανθρώπων που δεν αριθμούν παρά λίγες δεκαετίες, από την άλλη όμως δεν είναι πολύ η μνήμη που οφείλει να έχει ένας λαός ή ένας άνθρωπος για να μην τον πάρει και τον σηκώσει το τσουνάμι της ιστορίας και των γεγονότων…
Δεν θα γράψω βέβαια ούτε για βλακείες του στυλ συνωστισμός στο λιμάνι της Σμύρνης, ούτε θα ασχοληθώ με την προσπάθεια κάποιων να ξαναγραφεί η ιστορία από ανθρώπους που δεν ενδιαφέρονται για τη μνήμη, αλλά για την χρησιμοποίησή της σύμφωνα με τα συμφέροντά τους…
Θέλω να μιλήσω για την καταστροφή της Σμύρνης, γιατί νομίζω σε μια τέτοια εποχή τόσο κρίσιμη για τις ζωές όλων μας να αλλάζουν κι επειδή έχω ακούσει διάφορες αηδίες του στυλ ότι αυτό που ζούμε τώρα μοιάζει με χούντα ή με την κατοχή ή με την άλωση της Κωνσταντινούπολης κλπ, κλπ… Θέλω να πω γι΄ αυτό το γεγονός που ήταν όντως σημαντικό για την νεότερη ιστορία μας, αλλά και για την ζωή των ανθρώπων που τη ζήσανε...
Πρέπει να ήταν πραγματικά απίστευτο και αγριευτικό να ξυπνάς ένα πρωί και οτιδήποτε είχες στο μυαλό σου μέχρι εκείνη τη στιγμή να αποδεικνύεται πως τώρα πια δεν ισχύει, πως τώρα πια είναι στάχτη…
Να είσαι ένας άνθρωπος που έχεις φτιάξει τη ζωή σου, έχεις οικογένεια ή όχι, έχεις περιουσία ή όχι, ζεις πάντως σύμφωνα μ΄ αυτό που έχεις προγραμματίσει και ξαφνικά να συμβαίνει κάτι και να διαπιστώνεις πως είσαι κυριολεκτικά στο μηδέν και κινδυνεύει και η ζωή σου. Από το σπίτι σου να βρίσκεσαι στριμωγμένος σ΄ ένα πλοίο –και αν το έχεις καταφέρει κι αυτό- να βρίσκεσαι στην άλλη πλευρά του Αιγαίου σ΄ ένα τσαντίρι…
Και να πρέπει να ξανασηκωθείς, να ξανασταθείς στα πόδια σου, να τα ξαναφτιάξεις όλα απ΄ την αρχή…
Με κόπο και με τη χλεύη συγχρόνως των συμπατριωτών σου που σε αντιμετωπίζουν σαν ξένο…
Αυτό είναι καταστροφή, αυτό είναι πραγματικά αλλαγή, αυτό είναι η φθήνια μιας ζωής, αυτό είναι θλίψη. Μόνο που οι πρόσφυγες δεν έπαθαν κατάθλιψη, στάθηκαν όρθιοι και ξαναδημιούργησαν. Ίσως γιατί όντως έζησαν το χειρότερο και είχαν δει τον χάρο και τον διάβολο με τα μάτια τους. Δεν τους διακόπηκαν απλώς τα εορτοδάνεια, ούτε έπαψε να ισχύει γι΄ αυτούς η «ωραία ζωή»…
90 χρόνια μετά, σε τέτοιους καιρούς καλό είναι να σκέπτεται κανείς ποιο είναι πραγματικά το κακό, ποιο είναι πραγματικά το ξαφνικό, ποιο είναι πραγματικά το αγριευτικό και το αναπάντεχο στη ζωή ενός ανθρώπου. Όχι μόνο ως ιστορικό γεγονός, αλλά ίσως και ως παράδειγμα στο ποιά οφείλει να είναι η αντίδραση ενός ανθρώπου στα αναπάντεχα της ζωής…
Καλό χειμώνα…
