Βρίσκω, όπως έχω ήδη σημειώσει, την προσφορά βιβλίων της νεοελληνικής γραμματείας από το ημερήσιο Βήμα εξαιρετική. Δίνει την ευκαιρία να πάρεις βιβλία διαβασμένα στο Λύκειο, που όμως δεν είχες στη βιβλιοθήκη σου και δεν θα σκεφτόσουν να αγοράσεις σήμερα, και να γνωρίσεις άλλα που δεν θα σκεφτόσουν να διαβάσεις σήμερα. Και κυρίως δίνει την αφορμή να ξαναδιαβάσεις βιβλία που πριν από χρόνια σε είχαν συγκινήσει και να αναμετρήσεις τη διαφορά της τωρινής τους «γεύσης» με όποια ατελή μνήμη είχε μείνει από τότε.
Διάβαζα, λοιπόν, τις προάλλες τα «Λόγια της Πλώρης» του Καρκαβίτσα και, υπό το φως της διαδραμούσης εμπειρίας (έχομε γεράσει, διατί να το κρύψομε άλλωστε), συνειδητοποίησα πράγματα άκρως σημαντικά. Πρώτον, ότι ο Καρκαβίτσας, αν ζούσε σήμερα, δεν θα είχε ελπίδα να εργαστεί στην Καθημερινή – ή όπου αλλού στον όμιλο Αλαφούζου. «Η Κόλαση, ακούς!», γράφει ο αθεόφοβος, «είναι ένας ξερότοπος τρισχειρότερος κι απ’ τη Σαντορίνη. Ποτέ δε βρέχει, χλόη δε φυτρώνει, πουλί πετάμενο δε διαβαίνει». [Παραφράζοντας Σαββόπουλο, «Τα λόγια σου ας πρόσεχες/ Στην κοινωνία της γνώσης/ Μπορεί και οι Σαντορινιοί/ Να έρθουν στις εκδόσεις».] Δεύτερον, ότι ο Αλέφαντος δεν τα λέει όλα λάθος. Απόδειξη: « Το νερό χόχλασε, δάρθηκε κλωθογύριστα, σκότος πήδηξε από την άβυσσο κι έχασα όλα τα πάντα».. Ή τα πάντα όλα, το ίδιο κάνει.
Ο Καρκαβίτσας, πάντως, τα είχε δει όλα τα πάντα από τότε. Λέει για ένα ψυχοπαίδι που του έδωσε ο «αδελφός» του ρόλο διοικητικό σε πλοίο: «Τον έτρωγε το εγώ του. Τόσο ξιπάστηκε με το καπετανλίκι ο χοντροναύτης, που πίστεψε πως ήταν πορφυρογέννητος.»
Θα πείτε, και τι σημαίνει πορφυρογέννητος. Ε, «καταλαβαινόμαστε τώρα, δεν χρειάζονται περσότερα» (κάργα λογοτεχνία σήμερα – ό,τι έχω μάθει από δίσκους του Λεοντή). Η λέξη έχει προσλάβει νόημα όχι μόνο καταγωγής, αλλά και αξίας. Δεν εννοούμε τον Κωνσταντίνο Ντελαγκρέτσια. Και μ’ αυτήν την έννοια, το είχε διαβάσει σωστά το πράγμα ο Καρκαβίτσας. Δώσε λίγο καπετανλίκι, όχι αληθινό, έστω μαϊμού, κάτι που να θυμίζει, μια θεσούλα προϊσταμένου – ούτε καν τμηματάρχη, μια στήλη σαν ετούτη δω – και το έχουμε όλοι πιστέψει ότι είμαστε πορφυρογέννητοι. Και ο Κυρ Γιάννη, φευ, με τα κρασιά του μικρού οινοποιείου που τα βαράει 15 ευρώ στο μπακάλικο και τους δημοτικούς συνδυασμούς και τις παράδοξες συμπράξεις στις ευρωεκλογές. Και οι καθηγητές, που συγκρούονται στα επιστημονικά τους, κι αυτοί πορφυρογέννητοι – χωρίς αβεβαιότητα, χωρίς επιφύλαξη, χωρίς ανοχή για τον αντίθετο. {Αυτοί, μάλιστα, κατέκτησαν νέα κορυφή. Και με πορφύρα και ασαφείς. Και μιλούν με έπαρση – και δεν λένε τίποτε.]
«Πορφυρογέννητος πρίγκιπας», είχε τιτλοφορήσει κείμενό του για το Chateau Margaux ο Γ. Δημητρομανωλάκης. Σε τα μας, όμως, όλοι (με τρία πράγματα ασχολήθηκε στην πολιτική, έφα ο μέγας Παυλίδης, με την οικονομία, την εξωτερική πολιτική και τα νησάκια μας – λίγα του ξέφυγαν…) και όλα πορφυρογέννητα είναι. Τα κρασιά και με ανάλογα ονόματα. Χώρα τάδε, Πύργος δείνα, Λίμνες ων ουκ έστιν αριθμός. Πολύ καλά και εύγευστα, δεν αντιλέγω, αλλά με αυτοπεποίθηση μάλλον υπερβολική.
Μήπως και η στήλη το ’χει το κουσούρι; Μήπως τάζει ποιότητα και ποικιλία, ενώ σερβίρει μόνο Παράγκα – και αν; Ελπίζω όχι, αλλά δεν αποκλείεται. Τον ξέρετε, όμως, τον τρόπο άμυνας. Τον είχε υποδείξει ο Μιχάλης Κατσαρός: Αντισταθείτε «ως και σε μένα που σας ιστορώ».
