Μαουρίτσιο
Κατελάν:" Ένατη Ώρα"
Γιατί κυλιέται στα πατώματα ο ύπατος εκπρόσωπος τού Θεού στη γή; Γιατί ένας υποδειγματικά προστατευμένος εκκλησιαστικός ηγέτης (ιδιαίτερα με την δολοφονική εναντίον του απόπειρα που παραλίγο να τού κοστίσει ακόμη και τη ζωή του) γίνεται στόχος μιάς αόρατης δύναμης και ποιά μπορεί νάναι αυτή; Ποιά άλλη μπορεί να είναι αν δεν είναι ο ίδιος ο Θεός;
Το ακραία αλλά τόσο έξυπνα βλάσφημο αυτό έργο του Μαουρίτσιο Κατελάν εκτέθηκε στη Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου με την αφορμή τής συμπλήρωσης 2000 χρόνων παρουσίας, με αυτό ή τον άλλο τρόπο, του Χριστού στη γη. Ανήκει στη κατηγορία τών σύνθετων αυτών έργων που αποκαλούνται εγκαταστάσεις. Παρόλο ότι έχει ένα πολύ συγκεκριμμένο κέντρο που δεν είναι άλλο απο τη φιγούρα τού πεσμένου στο πάτωμα Ποντίφηκα που σφαδάζει σχεδόν ποντικίσια στο εντελώς απροσδόκητο συμβάν,στη πραγματικότητα το έργο περιλαμβάνει-και μάλιστα ενεργητικά-και στοιχεία του περιβάλλοντος χώρου μ'εναν εκτάκτως δραματικό ρόλο στην όλη σύλληψη της εικόνας. Παραδείγματος χάριν τα σκορπισμένα σπασμένα γυαλιά γύρω απ'το σώμα τού πεσμένου Πάπα δεν είναι κάτι άλλο παρά η θρυμματισμένη οροφή που διαπέρασε ο μετεωρίτης που τον σημάδεψε. Η κόκκινη μοκέττα που καλύπτει το δάπεδο δεν είναι μόνο συναφής με τα τυπικά παπικά χρώματα αλλά και ένα ενεργητικό φόντο στο οποίο προβάλλεται ακόμα πιό δραματικά η πεσμένη φιγούρα τού μεγάλου ποιμενάρχη.
Με το έργο αυτό ο Κατελάν δε καθαρίζει τις σχέσεις του με το Θείο αλλά με αυτό που αυτοπροβάλλεται σαν εκπρόσωπος του στη γη. Η βλασφημία είναι δυνατή-σίγουρα!-αλλά σχετική. Γιατί η βλασφημία στοχεύει πάντα στο θείο και ο Πάπας σε καμιά περίπτωση δεν είναι αυτό. Θα λέγαμε μάλιστα ότι περιέργως βλέπει τα πράγματα ακριβώς απο τη σκοπιά τού θείου, μιάς προφανώς οργισμένης ανώτερης δύναμης που έχει πάρει στο κατόπι κάποιον που δηλώνει πανηγυρικά και σχεδόν κατεστημένα αυθεντικά εκπρόσωπος του. Πόσες πιθανότητες έχει κάποιος να βρεθεί κάτω απο τη πτώση ενός μετεωρίτη; και πόσες πιθανότητες υπάρχουν αυτός ο μετεωρίτης στη πτώση του να περάσει την οροφή ενός κτηρίου; και ακόμη περισσότερο πόσες πιθανότητες υπάρχουν αυτός που θα βρεθεί κάτω απ'το μετεωρίτη που διαπέρασε την οροφή ενός κατά τεκμήριο ασφαλούς κτηρίου να είναι ο ίδιος ο Πάπας και μάλιστα μόνο αυτός και κανένας άλλος; Είναι προφανές ότι ένας οργισμένος και έξαλλα μανιασμένος θεός τον σημαδεύει για να τον εκδιώξει δια παντός απο την "εγκατάστασή" του, απο το γήινο παράδεισο Του. Η εκδίωξη απ'το γήινο παράδεισο είναι ο θάνατος και αυτό είναι που τελικά παθαίνει ο Πάπας που ψυχορραγεί στο πεσμένο πάτωμα, ταπεινωμένος απο ένα Θεό που προφανώς δεν υπηρέτησε σωστά.
Παίζοντας με το εκκλησιαστικό κιτς:πορσελάνινη βερσιόν στο στυλ biscuit των Σεβρών!
Το 'εργο είναι καλά θεμελιωμένο σε μιά στέρεα παράδοση παπικής εικονογραφίας. Δεν έχει τίποτε το γελοιογραφικό,τίποτε το εξπρεσσιονίστικο, δεν υπάρχει καμιά παραμόρφωση στη μορφή τού Πάπα που θα παρέπεμπε σε μιά διάθεση καρικατουρίστικη. Αντίθετα σέβεται όλο το παπικό ενδυματολογικό τυπικό και στην ίδια τη φιγούρα του Πάπα υπάρχει όχι μόνο ακρίβεια και ρεαλισμός που ξεπερνάει τα κερένια πορτραίτα του Μουσείου(?) Τυσσώ αλλά θα τολμούσα να πώ ακόμα και συμπάθεια. Το βέβηλο,το βλάσφημο βρίσκεται στη θέαση όχι των επιμέρους λεπτομερειών αλλά στο σύνολο της εικόνας και στους συνειρμούς που ενεργοποιεί.
Η ευφυία (της οποίας η πιό γοητευτική έκφανση είναι το χιούμορ), το υψηλό γούστο (που είναι κι αυτό επίσης μιάς άλλης τάξης ευφυία) και η αίσθηση της οικονομίας και της καίριας και ουσιαστικής διατύπωσης είναι τα κύρια συστατικά αυτού τού έργου που σημαδεύει το σαθρό εποικοδόμημα που λέγεται οργανωμένη, κατεστημένη εκκλησιαστική εξουσία στο "δόξα πατρί" .
