Arnold Newman:Το πορτραιτο τού Κέννεντι σαν Γερουσιαστή.
Ένας αυτοκρατορικός οίστρος σαρώνει απ'άκρου εις άκρο ολόκληρη την υφήλιο με την αφορμή τής ορκωμοσίας τού νέου προέδρου τών Ηνωμένων Πολιτειών. Βέβαια η ίδια η τελετή ενθρόνιση δεν είναι. Λιλιά ,παράτες,τιάρες,τέτοιου είδους μοναρχικές σαχλαμάρες δεν υπάρχουν. Αυτό που θυμάμαι απο προηγούμενες ορκωμοσίες είναι ένα σκληροπυρηνικά δημοκρατικό-συγκλητικής αισθητικής- μινιμαλιστικό τελετουργικό. Πάνω κάτω κάτι τέτοιο πρέπει να γίνονταν και στη προαυτοκρατορική Ρώμη. Μέσα λοιπόν σ'αυτό το έθος εντάσσεται και η λειτουργική για το συμβολισμό τής εικόνας τού προέδρου προεδρική φωτογράφιση. Μέχρι πριν λίγα χρόνια ο εκτάκτως τιμητικός αυτός ρόλος είχε ανατεθεί-και τον διεκπεραίωνε με τυπική επαγγελματική ευσυνειδησία-στον μεγαλύτερο προσωπογράφο (και όχι μόνο τής φωτογραφίας,φεύ!) που ανέδειξαν ποτέ οι Ηνωμένες Πολιτείες,τον Arnold Newman.
H καταγωγή και η συγκρότηση τού Νιούμαν ήταν αυστηρά καλλιτεχνική, που σημαίνει οτι τίς στενά λειτουργικές σκοπιμότητες τίς έβαζε σε δεύτερο πλάνο,προκρίνοντας πάντα την ανάγκη του να εκφραστεί ,μέσω τής τέχνης τού πορτραίτου, καλλιτεχνικά. Η καλλιτεχνικότητα του όμως δεν ήταν εκείνης τής υφής όπου το ζητούμενο,δηλαδή η καταγραφή τής μορφής ενός προσώπου μ'ένα τρόπο σαφή και αναγνωρίσιμο,να χάνεται και να πελαγοδρομεί στα θολά νερά μιάς απροσδιόριστης δημιουργικής ορμής που στο διάβα της θα σάρωνε και θα εξαφάνιζε οτιδήποτε έχει να κάνει με τη θεμιτή ανάγκη να υπάρξει τέλος πάντων ένα έγκυρο πορτραίτο. Το αντίθετο μάλιστα. Με γερό και αλάνθαστο ένστικτο εύρισκε τη γωνία λήψης που θα χαρακτήριζε με ενάργεια τη προσωπικότητα τού μοντέλου του και θα τη συνόψιζε δια μιάς.
Η ιδιορρυθμία του σα πορτραιτίστα ήταν οτι στις εικόνες του το πρόσωπο κατελάμβανε πολλές φορές ένα μάλλον μικρό μέρος τής συνολικής επιφάνειας τού έργου. Αυτό σοκάριζε κάποιους που βλέπαν την εικόνα με περίεργους λογιστικούς όρους. Η εξήγηση που έδινε ο Νιούμαν οδήγησε στην εδραίωση ενός νέου αισθητικού όρου στην εικονογραφία,τού "environmental portraiture", δηλαδή τη συμπερίληψη και στοιχείων τού περιβάλλοντος τού προσωπογραφούμενου, τέτοιων που να τον χαρακτηρίζουν πλαισιώνοντας τον. Έτσι μπορεί μέν στην επιφάνεια τής εικόνας να αντιστοιχεί ,με αντικειμενικούς όρους, λίγο εμβαδόν απο το καθαυτό αναπαριστώμενο πρόσωπο,η εικόνα του όμως εμπλουτίζονταν και κατα κάποιον τρόπο διασαφηνίζονταν και ο ρόλος του και το έργο του. Νομίζω οτι αξίζει ιδιαίτερα να αναφερθεί το πορτραίο τής Grandma Moses, τής θρυλικής λαϊκής ζωγράφου τής Αμερικής: όλη η δροσιά,η αφέλεια,η απλοϊκότητα και η λαϊκότητα τής τέχνης της εικονογραφείται παραστατικότατα σ'αυτό το απίθανης μαεστρίας πορτραίτο που μοιάζει σχεδόν χειροποίητο,τέτοια είναι η επιμέλεια ,η μέριμνα η φροντίδα αλλά και η-ταιριαστή για τη περίπτωση- τρυφερότητα που μέχρις εξαντλήσεως επέδειξε εδώ ο Νιούμαν.
Arnold Newman:Grandma Moses
Αλίμονο όμως,αυτές τίς σχεδόν απεριόριστες σκηνοθετικές πιρουέττες δε θα μπορούσε ποτέ να τίς ασκήσει στα διαμερίσματα ενός-ακόμη και δημοκρατικού-παλατιού που είναι ο Λευκός Οίκος. Δεν υπάρχει ούτε μιά εικόνά του Προέδρου που να αναγνωρίζεται έστω και στο ελάχιστο η αισθητική, το ραφινάρισμα αλλά και η μνημειακότητα που πετύχαινε σε άλλου είδους πορτραίτα και φυσικά σε άλλου είδους περιστάσεις. Ακόμα και συναφείς να είναι οι λήψεις είναι ξεκάθαρο οτι στο προεδρικό πορτραίτο υπάρχει το σύμπτωμα-εξ ανάγκης βέβαια-τής διεκπεραίωσης. Ένας busy Πρόεδρος δεν έχει το χρόνο και κατά πάσα πιθανότητα ούτε κάν τη διάθεση για να σκηνοθετηθεί απο κανέναν άλλο που δεν ανήκει στο επιτελείο του και μόνο για να διατυπώσει εκείνα τα ψέμματα που η στιγμή επιβάλλει να σκηνοθετηθούν. Σιγά μη το κάνει για την αρτίστικη διάθεση κάποιου βαρεμένου φωτογράφου. Δέστε το αριστοκρατικής μεγαλοπρέπειας και λούστρου πορτραίτο τού Κέννεντι σαν γερουσιαστή και συγκρίνετέ το με το "φωτογραφικού στιγμιότυπου" αισθητικής προεδρικό πιά πορτραίο του.Παρόλο οτι στη βάση τους τα δύο πορτραίτα έχουν κοινή συλλογιστική-χρησιμοποίηση τού μνημειακού φόντου για προσθήκη κύρους και αίγλης στην εικόνα άρα και στο αναπαριστώμενο πρόσωπο-στο προεδρικό πιά πορτραίτο η προφάνεια τής διεκπεραίωσης είναι αυταπόδεικτη(και παρόλο οτι ακόμη κι αυτό δε θα τόλεγες ένα αδιάφορο πορτραίτο). Μετά τον έτσι κι αλλιώς φωτογενή Κέννεντι ο Νιούμαν μοιάζει να παραιτείται οριστικά απο οποιαδήποτε απόπειρά του να δημιουργήσει και αφήνεται σ'αυτή τη γραφειοκρατικού χαρακτήρα επιτέλεση ενός ανά οκταετία προδιαγεγραμμένου καθήκοντος.
Αρνολντ Νιούμαν:Το πορτραίτο τού Προέδρου Κέννεντι
Ούτε κάν με τον επικοινωνιακό και εξίσου φωτογενή με το Κέννεντι Κλίντον κατάφερε να φύγει απο τη πεπατημένη. Φαίνεται πώς ό,τι μπαίνει εκεί μέσα κατά κάποιο τρόπο πεθαίνει. Ας είναι τουλάχιστον το μόνο θύμα αυτή η μάταιη προσπάθεια για δημιουργία ενός εικαστικής ομορφιάς προεδρικού πορτραίτου. Σιγά την απώλεια!
Αρνολντ Νιούμαν:Το πορτραίτο τού Προέδρου Κλίντον
