Ο κόσμος δε κοιμάται πιά στά σινεμά. Έρχεται χορτασμένος απο ύπνο ή μήπως εξέλιπε κάποια άλλη αιτία που προκαλούσε μιά σχεδόν μαζική ύπνωση στο κοινό, μετατρέποντας τούς κινηματογράφους σε λαϊκά υπνωτήρια;
Κάτι τέτοιο εκτάκτως τραγελαφικό έζησα κι εγώ κάπου εκεί στα μέσα τής δεκαετίας τού 1980. Απο μόνη της μιά σκοτεινή αίθουσα-ακόμη και γεμάτη νάναι-σού δίνει μιά αίσθηση ερημιάς,φαντασθείτε την λοιπόν με ελάχιστους θεατές κι αυτούς βαρύθυμους,τί λέω; άθυμους,ξέπνοους,με ανεστίαστο βλέμμα,με την έλξη τής πιό βαθειάς νύστας στα μάτια και κάποιους,προφανώς πιό αδύναμους σα χαρακτήρες, παραδομένους ήδη ηδονικά στη θάλπη τού ύπνου. Αυτό δεν ήταν αίθουσα κινηματογράφου αλλά θάλαμος στρατοπέδου όπου το ρόλο τού θαλαμοφύλακα έπαιζε το δειλό,νυσταλέο κι αυτό, φωτάκι τής ταξιθέτριας. Θυμάμαι πολύ καλά πως όταν -επιτέλους!-η ταινία τέλειωσε αναλώθηκε αρκετός χρόνος στο να ξυπνήσουν οι κοιμισμένοι διπλανοί, πολλές φορές και απο τίς ίδιες τις αμήχανες ταξιθέτριες,που σαν άλλοι θαλαμοφύλακες αντιμετώπιζαν καρτερικά τη ζοχαδιασμένη αντίδραση τών κοιμισμένων. Η ταινία που έγινε αφορμή για ένα τόσο βαθύ ύπνο είναι το "Χρώμα τού Ροδιού",τού Σεργκέι Παρατζάνοφ.
Κι όμως αυτή η ταινία είναι η νούμερο ένα αναφορά τής διαφήμισης και τών (άκουσον-άκουσον!) βιντεοκλιπ σήμερα. Κρυφά,αδήλωτα και στα κλεφτά. Μοιάζει να είναι η κιβωτός τής διαφήμισης. Εικονογραφικός σολοικισμός; Πώς είναι δυνατόν μιά ταινία τόσο ράθυμη,ονειρική σίγουρα αλλά και στη τάξη όχι μόνο τής αναπαραγωγής αλλά και τής παραγωγής ονείρων, στατική στην αντίληψη της τη κινηματογραφική,εικαστικής κατεύθυνσης και προσανατολισμού, πώς είναι δυνατόν λοιπόν να εμπνέει ένα φαινομενικά ασύμβατο με τη μορφή της,την αισθητική της,τη λογική της κόσμο; Ο κόσμος τής διαφήμισης δεν είναι αυτός τής ποίησης, ούτε τής στατικότητας, ούτε τής ονειρικής άπλας αλλά αντίθετα τής πεζότητας, τού γρήγορου και νευρώδους μοντάζ και σίγουρα τής συντομίας. Το ίδιο και ο κόσμος τής μουσικής βιομηχανίας που παράγει τα βιντεοκλίπ, και που είναι γνωστή η εμμονή του για τη μπιτάτη,τη ρυθμική,την "ανεβαστική" αισθητική. Κι όμως οι κοιμισμένοι θεατές τού 1985 και τα παιδιά τους, διεγείρονται σήμερα απ'τα αποπαίδια τού ύπνου τους!
Δε θέλω να σταθώ στη -πολύ εύκολη- εξήγηση τού γιατί συμβαίνει αυτό, ούτε στήν αισχρή,τη ξεδιάντροπη,την απροσχημάτιστη πολλές φορές εικονοκλοπή. Αυτό που με καίει είναι μήπως ήρθε η ώρα ,αυτό το άμωμο αριστούργημα τού σινεμά, αυτό το αψεγαδιαστο πετράδι, το πιό ακριβό, το πιό διαυγές και απαυγάζον διαμάντι τού παγκόσμιου κινηματογράφου,μήπως επαναλάμβάνω ήρθε η ώρα να το ξαναδούμε,τώρα που η διαφήμιση και το βιντεοκλιπ, θέλοντας και μη, εκλαϊκευσαν τη δύσκολη αισθητική του; Η συγκεκριμένη ταινία δεν είναι για τίς διαστάσεις τής τηλεόρασης, η εικαστική της ομορφιά βουρκώνει μόνο στην οθόνη τού κινηματογράφου, γεννά αισθήματα πλησμονής όταν απλώνεται γιγάντια και απλόχερα στη μεγάλη οθόνη. Όπως δε χωράει η Καπέλα Σιξτίνα στις διαστάσεις γραμματοσήμου έτσι και "Το Χρώμα τού Ροδιού" τού Παρατζάνοφ στριμώχνεται απο την ηθική διάσταση τής τηλεόρασης. Πόσοι εκστασιάζονται παρακολουθώντας την Ακολουθία τών Ωρών απο τη μικρή-μα πολύ μικρή,μα παρα πολύ μικρή για τέτοιες περιστάσεις -οθόνη; Ποιός μάγκας "μάλτιπλεξ" θα ρίσκαρε να φέρει και να προβάλλει-διαφημίζοντας το σωστά και συντονισμένα-αυτό το απόλυτο και διαρκές αριστούργημα, που θα γεννοβολάει ιδέες στούς μεταπράτες τής εικόνας;
Τί θέλω να πώ; Ότι αυτοί που το 1985 παρακολούθησαν κοιμισμένοι αυτή τη ταινία μπορεί σήμερα να γίνουν οι πιό φανατικοί της απόστολοι. Αυτοί που το 1985 κατάφεραν να δούν έστω πέντε λεπτά απο τη ταινία και μετά αποκοιμήθηκαν στη πραγματικότητα συμπαρασύρθηκαν στο όνειρο που η ταινία γέννησε και που απλά κάποιοι το βίωσαν ξύπνιοι και κάποιοι -φαινομενικά μόνο-κοιμισμένοι. Ο κόσμος δε κοιμάται πιά στα σινεμά γιατί θα κοιμηθεί ακριβώς μετά. Πόσο κολακευτικό μπορεί νάναι αυτό για το κινηματογράφο; Ο Παρατζάνοφ ζεί στο όνειρο τών κοιμισμένων του θεατών νανουρίζοντας τους με τα ελεγειακά του παραληρήματα. Στο ξύπνιο τους όμως η αύρα αυτού τού ονείρου κουδουνίζει σα ξεχασμένο κέρμα σε τσέπη παλιοκαιρισμένου σακακιού.
Υ.Γ. Επιτακτική ανάγκη να ξαναπροβληθεί αυτή η ταινία !(Μη φάω κι έχουμε γλάρο...)
