Πολλές κουβέντες. Πάρα πολλά λόγια. Μιλάμε όλοι ακατάπαυστα. Και εγώ μιλάω πολύ τα βράδια που συναντιόμαστε στα εστιατόρια οι παρέες των φίλων. Τελευταία, την ώρα που δειπνούμε συζητάμε έντονα τα περί Δημοκρατίας, επαναστάσεων, οργισμένων νιάτων, μεταναστών πλιατσικολόγων, κράτους και παρακράτους. Είναι τόσο ωραίο να εκθέτεις τις θεωρίες σου περί ορθής λειτουργίας του πολιτεύματος πάνω από ένα φρεσκοψημένο λαχματζούν – «σας συστήνω το μπουγιουρντί», επέμενε ο εστιάτορας, αλλά η φέτα, το απαραίτητο συστατικό του, είναι κάτι που δεν το βάζω στο στόμα μου ούτε με την απειλή όπλου. Μπουγιουρντί: Από την τούρκικη λέξη buyruk που μεταφράζεται ως εντολή, διαταγή. ΄Η από τη λέξη buyrultu που σημαίνει απόφαση, διαταγή. Παρεμπιπτόντως, πλήρωσα και το μπουγιουρντί που μου είχε έρθει από την Εφορία – την πληθωρικότατη δεύτερη και – ευτυχώς – τελευταία δόση του εκκαθαριστικού μου για το (έξω από εδώ και μακριά) 2008. Αυτό κι αν ήταν μπουγιουρντί με όλη – τη δεύτερη! – σημασία της λέξης: α) Επίσημο έγγραφο αρχής που φέρνει δυσάρεστες ειδήσεις ή διαταγές και β) μεταφορικά, ο υπερβολικά φουσκωμένος λογαριασμός.
Παρ' όλα αυτά – και όποιος θέλει με πιστεύει – προτιμώ το μπουγιουρντί της Εφορίας από (το μπουγιουρντί με) τη φέτα. Και ο εστιάτορας εξακολουθεί να με κοιτάει σαν να βλέπει εξωγήινο. Δεν χωράει στο μυαλό του πώς μπορεί να προβάλλω τόσο σθεναρή αντίσταση. Πώς μπορεί να μην τρώω το «μπουγιουρντί» του. ΄Αντε τώρα να του εξηγείς ότι αν και δεν το επιλέγω έτσι όπως εκείνος το σερβίρει, φρεσκοψημένο και αχνιστό μέσα στο πήλινο σκεύος του, το τρώω (με το ζόρι) σε άλλες μορφές του: Εφορία, ΔΕΗ, ΟΤΕ, κοινόχρηστα, δημοτικά τέλη… Εκεί στρέφεται ξαφνικά και η κουβέντα. Σε ένα κράτος που σε κάθε βήμα σου σου επιφυλάσσει και από ένα μπουγιουρντί. Χωρίς την ίδια στιγμή να αναγνωρίζει καμία ευθύνη. Το πήρατε είδηση; Κανένας δεν είχε ευθύνη ούτε για τη δολοφονία του μαθητή, ούτε για την οργή των συνομήλικών του, ούτε για την καταστροφή του κέντρου της Αθήνας, ούτε για την αδράνεια της Αστυνομίας μπροστά στο απόλυτο χάος. (Εκτός αν εσείς καλυφθήκατε από το…φιλοσοφικό λογύδριο περί ευθυνών που εκφώνησε ο Πρωθυπουργός, πολλές ημέρες μετά τα γεγονότα, σε μια απεγνωσμένη προσπάθειά του να μας πείσει ότι υπάρχει).
Πρόκειται, υποθέτω, για παγκόσμια πατέντα: ζούμε στη μοναδική χώρα στον κόσμο όπου ο πολίτης έχει μονίμως μόνο υποχρεώσεις προς το κράτος και το κράτος δεν έχει ποτέ καμία υποχρέωση προς τον πολίτη. Είμαστε, κοντολογίς, το ιδανικό κράτος για να είσαι πολιτικός. Τους εκλέγουμε, τους τρέφουμε και τους παχαίνουμε, τους καμαρώνουμε, τους συγχωρούμε για την ανεπάρκειά τους (τι και αν ενίοτε την πληρώνουν παιδιά;) και τους ξαναεκλέγουμε για να συνεχίσουν να είναι ανεπαρκείς! Στο μεταξύ εκτονωνόμαστε μιλώντας και μιλώντας και μιλώντας…
Κάποιοι – μιλώντας και μιλώντας πάντα και για πάντα – βάφτισαν «επανάσταση» αυτό που έγινε στην Ελλάδα. Εγώ νομίζω ότι αν υπάρχει περίπτωση να γίνει ποτέ επανάσταση σε αυτή τη μεταμοντέρνα – και βάλε – χώρα θα είναι... «προφορική επανάσταση». ΄Οπως πρώτοι εμείς (σύμφωνα με διαδόσεις ημών των ιδίων) δώσαμε τα φώτα του πολιτισμού σε όλο τον κόσμο, έτσι και πρώτοι εμείς θα λανσάρουμε και τις προφορικές επαναστάσεις. Τις επαναστάσεις του πολύ μπλα μπλα. Τι αποτέλεσμα μπορεί όμως να έχει μια προφορική επανάσταση; Θα φανεί όταν την κάνουμε. Στο μεταξύ την προετοιμάζουμε μιλώντας ακατάπαυστα πάνω από πιάτα με μεζέδες.Και ανεβάζοντας τους τόνους όσο το κρασί επιτείνει τη μόνιμη ζάλη των εγκεφάλων μας. Ναι, μόνιμη. Πρόκειται για το θριαμβευτικό αποτέλεσμα πολλών χρόνων εκπαίδευσης μέσα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα (από το νηπιαγωγείο ως και το πανεπιστήμιο) το οποίο εργάζεται σκληρά για την εσαεί αποβλάκωση και αδρανοποίησή μας. Ως προς τη γενιά μου πάντως – αλλά και ως προς τις προηγούμενες – τα έχει καταφέρει σε μεγάλο βαθμό, τολμώ να πω, περιλαμβάνοντας και τον εαυτό μου στους ημιλοβοτομημένους αυτής της χώρας. Χωρίς να εννοώ ότι εκείνοι που τα σπάνε είναι οι σκεπτόμενοι επαναστάτες – άλλου είδους λοβοτομημένοι είναι αυτοί οι κακόμοιροι...
Μιλάω λοιπόν – δίπλα σε όλα τα άλλα – και για την εκπαίδευση (την «Μala educaciόn» που λέει και ο Αλμοδόβαρ) που με έκανε έτσι μισό. Και ενίοτε γράφω τις σκέψεις μου. Για να πληρωθώ. ΄Οσο για τις λίγες φορές που κάτι γίνεται και ψιλοκαθαρίζει αυτό το σκοτισμένο και ζαλισμένο μυαλό – «απέτυχε» μερικώς η κρατική επιμόρφωσή μου, αφού χάρη σε δυο-τρεις πραγματικούς δασκάλους δεν βγήκα εντελώς φυτό – κοιτάζω τον ουρανό και νιώθω… Θα ήθελα να νιώθω όμορφα, αλλά αισθάνομαι ότι και αυτός πέφτει όλο και πιο βαρύς επάνω μου. Τι είναι αυτή η επίπεδη γαλάζια επιφάνεια που τη θεωρούμε ελληνικό προνόμιο (και αυτήν!) και που έχουμε βάψει με το χρώμα της σημαίας μας;
«Δεν υπάρχει ουρανός», διαβάζω σε ένα ποίημα μιας νέας ποιήτριας, της Ναταλίας Κατσού («Μαγωδός», εκδόσεις Καστανιώτη). Και αν δεν υπάρχει ουρανός τι υπάρχει; «Δεν υπάρχει ουρανός», επιμένει η μικρή Ναταλία, «κι αυτό που λέμε άστρα/ δόντια είναι·/ πετάχτηκαν από τα στόματα/ όποιων τόλμησαν/ να μιλήσουν·/ σφηνώθηκαν στον χρόνο». ΄Οχι εκείνων, υποθέτω, που… τόλμησαν να μιλήσουν στις παρέες, πάνω από μπουγιουρντιά, φιλέτα και μακαρονάδες με θαλασσινά, αλλά όσων άρθρωσαν δημόσιο λόγο. Λόγο σοβαρό και τεκμηριωμένο, γιατί η σάχλα περισσεύει. Και που ενίοτε πλήρωσαν ακριβά την τόλμη τους να τα βάλουν με την αφασία που ψηφίζουμε και την οποία έχουμε μάθει να αποκαλούμε (κρατική) εξουσία.
Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια – και ας έχω ένα κάποιο ταλέντο σε αυτά. Τα λίγα και καλά αξίζουν: τα λόγια «όποιων τόλμησαν/ να μιλήσουν» και έδειξαν/δείχνουν το σωστό μονοπάτι για την έξοδό μας από την κοινωνία της πλήξης και της σήψης. Που γίνονται όλο και πιο λίγοι. Και που καταλαβαίνουμε όλο και δυσκολότερα τη φωνή τους – και αυτό είναι το χειρότερο. ΄Οχι μόνο εμείς, συχνά και τα παιδιά μας. Γιατί – ας μη γελιόμαστε – δεν βρήκαν όλοι οι μαθητές στον δρόμο γνωρίζοντας για ποιον ακριβώς λόγο το έκαναν, όπως το πλάσαραν πολιτικοί και πανελίστες που (για τους δικούς τους επαγγελματικούς λόγους) θέλησαν να χαϊδέψουν τα αυτιά της νεολαίας – ποτέ δεν μου άρεσε η λέξη «νεολαία», σαν περίεργη… επιδημία ακούγεται. ΄Αλλοι ήταν επαναστάτες με αιτία και άλλοι επαναστάτες για τον χαβαλέ, όπως πολλές φορές φάνηκε από τα άμεσα (μη) αποτελέσματα της επανάστασής τους.
΄Οπως και να έχει, και τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές οι κουβέντες φουντώνουν. Απόψε το βράδυ θα έχω νέο κύκλο διαβουλεύσεων, σχετικά με το επίκαιρο πάντα θέμα των ταραχών. Αυτή τη φορά όχι στην ταβέρνα με το μπουγιουρντί αλλά σε ένα καταπληκτικό ινδικό εστιατόριο στον Πειραιά. Θα έχουμε το (λεκτικό) πάθος μας, θα μας ανάψει ακόμη περισσότερο το πικάντικο κάρι και θα τα κάψουμε πάλι. Ποια; ΄Ελα ντε...
(Μιλάμε και ξαναμιλάμε. Να επικοινωνούσαμε κιόλας… «Δεν ξέρω ποιος/ βρίσκεται πιο μακριά/ από τον άλλο» γράφει η Ναταλία Κατσού. ΄Οπως γράφει και κάτι άλλο που με συγκίνησε και με τρόμαξε μαζί: «Δεν βρίσκω εαυτό στα μέτρα μου». Ούτε εγώ. Εσείς;).
