Ξημέρωμα Κυριακής του Πάσχα έφυγε για το τελευταίο της ταξίδι η Έλζα Λαμπράκη…
Το να γράψει κανείς γι΄ αυτή την περίπτωση το γνωστό τετριμμένο και λίγο ανατριχιαστικό «πλήρης ημερών και πλήρης έργων…»… δεν είναι το πιο σωστό που θα μπορούσε να πει…
Η Έλζα Λαμπράκη έφυγε 104 ετών και 104 είναι πολλά χρόνια για έναν άνθρωπο. Βεβαίως, όταν κάποιος φεύγει, για τους δικούς του ανθρώπους είτε είναι 40 είτε 140, η απώλεια μετράει το ίδιο. Επιπλέον, η Έλζα Λαμπράκη είχε το τακτ και την αξιοπρέπεια να παραμείνει στη σκιά του συζύγου της Δημήτρη Λαμπράκη, ιδρυτή του περίφημου δημοσιογραφικού οργανισμού, μητέρα του Χρήστου Λαμπράκη, διαδόχου στα ηνία του ΔΟΛ του πατέρα του Δημήτρη, μητέρα της Λένας Σαββίδη, ιδρύτριας των περίφημων εκδόσεων Ερμής και εκδότριας του Ταχυδρόμου και μητέρα επίσης της Άννας Λαμπράκη εκδότριας της Αρχαιολογίας. Ελπίζω να τα γράφω σωστά…
Άλλοι αν ήταν στη θέση της θα μπορούσαν να ζουν συνοδευόμενοι από φήμες ότι περίπου κυβερνάει την Ελλάδα. Δεν ακούστηκε ποτέ κάτι κακό για την Έλζα Λαμπράκη, για την ακρίβεια δεν ακούστηκε ποτέ τίποτα γι΄ αυτήν, ακόμα και αν κάποιος λυσσομανούσε εναντίον του Δημήτρη ή του Χρήστου Λαμπράκη λόγω της δύναμης του συγκροτήματος, αυτή απολάμβανε ένα πραγματικά σπάνιο σεβασμό. Δεν ήταν τυχαίο. Η αξιοπρέπεια είναι κάτι που είναι πολύ δύσκολο να την αποκτήσεις και ακόμη πιο δύσκολο να την διατηρήσεις. Η Έλζα Λαμπράκη είχε αυτό το ταλέντο γιατί σε μια χώρα, σε μια πόλη, είναι δύσκολο όχι μόνο να είσαι κυρία, αλλά και να παραμείνεις κυρία στη σκέψη των ανθρώπων. Εκείνη τα κατάφερε. Και νομίζω πως ήταν η διακριτικότητα που την χαρακτήριζε και την έκανε να ξεχωρίζει. Μακριά από το αγριεμένο πλήθος σαν από τις τελευταίες διακριτικές παρουσίες σε μια χώρα που δεν έχει μείνει πια τίποτα όρθιο…
Πριν λίγο καιρό έπεσαν στα χέρια μου μια σειρά από μικρά βιβλιαράκια που έγραψε και εξέδωσε περισσότερο για φίλους και γνωστούς απ΄ ότι κατάλαβα και όχι για εμπορικούς λόγους, με αναμνήσεις από τη ζωή της, από την Αθήνα την παλιά, αλλά και ταξιδιωτικές αναμνήσεις, καθώς και προσωπικές της σκέψεις…
Είναι να θαυμάζει κανείς διαβάζοντάς τα, το καθαρό μυαλό και το ωραίο γράψιμο μιας μεγάλης ηλικίας γυναίκας, που όμως μέχρι την τελευταία στιγμή στα 104 αυτά χρόνια κατάφερε να είναι ακμαία. Δεν κατέπεσε απ΄ ότι ξέρω, ήταν όρθια και γεμάτη ζωντάνια μέχρι την τελευταία στιγμή και αυτό βέβαια είναι θετικό ακόμα και για τους ανθρώπους γύρω από τους ηλικιωμένους…
Σκεφτόμουν όμως διαβάζοντας αυτά τα μικρά βιβλιαράκια της Έλζας Λαμπράκη που δείχνουν ότι αυτή η γυναίκα και πολύ κοφτερό μυαλό είχε και πολύ ωραία έγραφε, βάζοντας ενδεχομένως στο πλάι κάθε προσωπική της φιλοδοξία, στάθηκε επίμονα στη σκιά των ανδρών της οικογένειας και της ιστορίας, μιας και η συγκεκριμένη οικογένεια είχε άμεση σχέση με την ιστορία…
Η Έλζα Λαμπράκη, διακριτικά όπως έζησε, έφυγε, ξημερώνοντας Πάσχα. Ποιες να ήταν άραγε οι φιλοδοξίες στη ζωή της; Τι σκεφτόταν για τη ζωή που ερχόταν κατά πάνω της όταν ήταν 10-15 χρονών; Πως είναι να ζεις τόσα χρόνια και να αποχαιρετάς ακόμα και ανθρώπους αγαπημένους πολύ πιο μικρούς από σένα; Πως είναι να ζεις σ΄ ένα σπίτι που γράφεται η ιστορία και οι πρωταγωνιστές της μπαινοβγαίνουν μέσα σ αυτό; Πως είναι να τα καταφέρνεις ζώντας μέσα στη θύελλα και να μη σ΄ επηρεάζει αυτή;...
Όπως και να΄ χει, δεν υπάρχει πια η Έλζα Λαμπράκη για να απαντήσει, το μόνο που θα μπορούσα ενδεχομένως να κάνω από αυτή εδώ τη γωνίτσα, είναι να της πω καλό ταξίδι. Για τον πολύ κόσμο μπορεί ίσως να μην υπήρξε ποτέ, ίσως να μην έμαθαν ποτέ την υπάρξή της, για την αθηναϊκή κοινωνία όμως, η αποχώρησή της κάτι σημαίνει. Είναι μια από τις τελευταίες μεγάλες αυλαίες αποχώρησης μιας κοινωνίας και κάποιων ανθρώπων, κομμάτια μιας άλλης εποχής…
