Η φορολογική καταιγίδα που έχει εξαπολυθεί στην Ελλάδα έχει τουλάχιστον ένα… καλό («ευφημισμό» δεν το λένε αυτό;): βοηθάει να θυμηθούμε ότι οι φόροι δεν πέφτουν από τον ουρανό, δεν τους δίνει ο Θεός δίκην ενδεκάτης εντολής, αλλά αποτελούν απόφαση της εξουσίας να παίρνει λεφτά από την τσέπη των πολιτών χωρίς να τους παρέχει συγκεκριμένη ανταπόδοση. Το αν, λοιπόν, η προσπάθεια των πολιτών να αποφύγουν τους φόρους είναι έγκλημα καθοσιώσεως ή εύλογη πράξη ή και θεμιτή άμυνα δεν κρίνεται αφηρημένα, αλλά σε συνάρτηση με το τί είναι οι φόροι. Δεν είναι τυχαίο ότι, όποτε διαβάζουμε ιστορία, βλέπουμε πως διάφορα κατά καιρούς καθεστώτα αποτιμώνται ως δεσποτικά, αυταρχικά ή και αποτυχημένα (ίδετε τη φράση: «είναι χειρότερο από έγκλημα, είναι λάθος!») από τη φορολογική τους πολιτική, ιδίως αν αυτή εξαντλεί τα εισοδήματα των πολιτών για να διατρέφει αργόσχολους αυλικούς πάσης φύσεως (ήτοι και αυλικούς των δημοκρατιών).
Τα παραπάνω δεν αποβλέπουν μόνο στην υπόδειξη του πόσο αστείοι είναι οι ισχυρισμοί (κυρίως όταν εκφέρονται από ανώτατους πολιτειακούς παράγοντες) ότι η φοροδιαφυγή είναι η πλέον αντικοινωνική συμπεριφορά (σε αντιδιαστολή, προφανώς, με τις μίζες, τη ληστεία μετά φόνου, την αργομισθία ή τις πολυδάπανες γραμματείες – πρωθυπουργικές ή μη), αλλά και στην υπόμνηση ότι αντικοινωνικοί –καθώς και αντιπαραγωγικοί– μπορούν να είναι (και συχνότατα είναι) οι φόροι και όχι η προσπάθεια των πολιτών να γλιτώσουν απ’ αυτούς.
Πριν από δύο χρόνια η αμερικανίδα οικονομολόγος Τζούλι Νέλσον (το βιβλίο της «Οικονομικά με ανθρώπινο πρόσωπο» στα ελληνικά από την «Κριτική») είχε πει σε συνέντευξή της στο ΒΗΜagazino ότι στις ΗΠΑ οι έρευνες δείχνουν πως η έκταση της φοροδιαφυγής εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τι νομίζει ο πολίτης ότι κάνουν οι υπόλοιποι, αλλά και από την ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών που αποκομίζει. Αν ο πολίτης βλέπει γύρω του τίμια συμπεριφορά και αποδοτικό Δημόσιο, είναι περισσότερο διατεθειμένος να πληρώσει φόρους.
Στην Ευρώπη, όπου οι κοινωνικές παροχές ήταν παραδοσιακά καλύτερες των ΗΠΑ, βασική αξίωση των φορολογουμένων είναι να παρέχεται από το κράτος αξιοπρεπής περίθαλψη και εκπαίδευση. Στην Ελλάδα οι δύο αυτοί τομείς φθίνουν τόσο, ώστε να έχουμε και στους δύο υπερβολική ιδιωτική δαπάνη σε σύγκριση με τους εταίρους μας στην Ε.Ε. Και όμως, για να αναφέρω μία μόνο πτυχή της νέας φορολαίλαπας, η κυβέρνηση έρχεται τώρα να πει ότι αυτές οι ιδιωτικές δαπάνες, οι οφειλόμενες στην ανεπάρκεια του κράτους, δεν θα εκπίπτουν καν από το εισόδημα – αλλά μονάχα το 10% τους θα αφαιρείται από τον φόρο, ακόμη και σε εκείνους τους τομείς όπου ο φορολογούμενος έχει πληρώσει 23% ΦΠΑ.
Δεν ξέρω ποιος αξιωματούχος θα έχει αύριο την αποκοτιά να μιλήσει για αντικοινωνικούς φοροφυγάδες, αλλά συμμερίζομαι απόλυτα την οργή όσων φίλων μου έχουν παιδιά και ξεπαραδιάζονται σε ιδιωτικά σχολεία και φροντιστήρια και πιστεύω ότι, αν προσπαθήσουν με κάποιο τρόπο να ξεπεράσουν αυτό το φορολογικό βάρος δεν θα έχω κανένα άλλο αίσθημα από κατανόηση. Ιδίως όταν, την ίδια ώρα που συμβαίνουν αυτά, το υπουργείο Οικονομικών θέλει, λέει, κάθε νοικοκυριό να κρατάει ένα μικρό λογιστήριο ώστε να μπορεί να δώσει λογαριασμό για κάθε ένα ευρώ του – και να τον δώσει σ’ αυτό το κράτος που δεν μπορεί να βρει άκρη με το πόσα δισεκατομμύρια πετάει στο πηγάδι..
