Διαπόμπευση και λαϊκισμός...
Θα έχετε προσέξει ότι επιτείνεται σταθερά η τάση των πολιτικών να πετάνε μία οργισμένη παρόλα περί φοροδιαφυγής ως καρύκευμα σε οτιδήποτε λένε - ή μάλλον ως καρύκευμα που αποβλέπει να συγκαλύψει ότι δεν λένε τίποτε. Έχω κατά νου πρωτίστως ορισμένα στελέχη της προηγούμενης κυβέρνησης (αρκετά των οποίων παραμένουν στη νυν), που έσπευδαν να υπενθυμίζουν πόσο μεγάλο δεινό είναι η φοροδιαφυγή ακόμη και όταν η προς αυτούς ερώτηση ήταν γιατί απέτυχαν στην περικοπή δαπανών ή γιατί διαψεύσθηκαν στο πρόγραμμα δανεισμού ή γιατί έκαναν μπάχαλο τον αθηναϊκό τουρισμό με τα ταξί ή γιατί υιοθετούν μέτρα έκδηλης αυθαιρεσίας και αναμφίβολης αποτελεσματικότητας διαλύοντας το λεγόμενο κράτος δικαίου. Βάζω στοίχημα ότι αυτοί οι τύποι, ακόμη και όποτε στήνουν καμιά γυναίκα σε ραντεβού, τη φοροδιαφυγή θα προβάλλουν ως δικαιολογία.
Φυσικό, από μία πλευρά. Αυτό το θέμα φοριέται τελευταία, αυτό είναι το πρόσφορο να γίνει σύνθημα προκειμένου να συγκαλυφθεί η ροπή των πολιτικών προς τις εντυπώσεις. Η δε πολιτική ως άλλη Κίρκη τους κάνει όλους έτσι. Προ έτους, θυμάμαι, ο Σπινέλλης, άνθρωπος σοβαρός και συγκροτημένος, είχε δικαιολογήσει την απύθμενα λαϊκιστική πρόταση να δημοσιεύονται οι δηλώσεις όλων στο διαδίκτυο (ώστε να ξέρουν οι απαγωγείς ποιόν να απαγάγουν και οι εμπρηστές ποιού αυτοκίνητο να κάψουν) με την εξόχου σοβαρότητας δήλωση «Ο μάγκας με τα πέντε πολυτελή αυτοκίνητα και τις βίλες δεν μπορεί να δηλώνει εισοδήματα που δεν δικαιολογούν τον τρόπο ζωής του». [Άλλος πολιτικός θα είχε απλώς επιχειρήσει να βρει τα αυτοκίνητα από το υπουργείο συγκοινωνιών και τις βίλες από τα υποθηκοφυλακεία και τη ΔΕΗ.] Ο ανήρ επανήλθε προ εβδομάδος με την εκτίμηση ότι οι φορολογικοί έλεγχοι κινούνται στο σύστημα 4-4-2 (40% όφελος του φορολογούμενου, 40% μίζα, 20% προς το Δημόσιο) και ότι η παραοικονομία κινείται στο 28% του ΑΕΠ. Κι εγώ λέω ότι το σύστημα είναι 3-3-4 και η παραοικονομία 31,28%. Γιατί όχι; Εικοτολογίες για τις εντυπώσεις είναι, ό, τι θέλουμε λέμε.
Αν είναι μία φορά κακό ότι η πολιτική κινείται σε τέτοια ευτελή συνθηματολογία, αντί να ψάχνει να περιορίσει τις κρατικές σπατάλες και να περιορίσει την αφαίμαξη και την κατατρομοκράτηση της ιδιωτικής οικονομίας, άλλο τόσο κακό κάνει η σχολιογραφία που σπεύδει να χειροκροτήσει όλες αυτές τις κορώνες χωρίς περίσκεψη μήπως διακυβεύεται ενίοτε κάτι σοβαρό.
Η ποινική μεταχείριση της φοροδιαφυγής είναι μία τέτοια περίπτωση. Όταν άρχισαν οι συλλήψεις με το αυτόφωρο, μέρος του Τύπου φάνηκε, αν και με σχετική κομψότητα, να συμμερίζεται την «ανθρωποφαγική» στάση της οικονομικής εισαγγελίας και αστυνομίας, ενώ ήταν εξόφθαλμο ότι επρόκειτο για μία αθλιότητα προορισμένη να παραγάγει τίτλους και φωτογραφίες προς λαϊκή κατανάλωση. Η έννοια του αυτόφωρου ξεχειλώθηκε τερατωδώς για να διαχυθεί η εντύπωση των χειροπέδων, ενώ επρόκειτο για χρέη χρονίζοντα από μήνες ή και περισσότερο (στην περίπτωση που είχε απολεσθεί ρύθμιση παλαιών οφειλών) και ήταν κάλλιστα δυνατό να γίνει δίωξη κανονικά αλλά με προτίμηση των σχετικών υποθέσεων από πλευράς προτεραιότητας και να κληθούν εσπευσμένα οι κατηγορούμενοι να απολογηθούν χωρίς διαπόμπευση. Αλλά η διαπόμπευση ήταν ακριβώς ο στόχος του εγχειρήματος - και όταν ένα κράτος αποβλέπει στη διαπόμπευση δείχνει το πρόσωπό του.
Αν αυτά ισχύουν για το αυτόφωρο, στην ποινική μεταχείριση της φοροδιαφυγής υπάρχει ευρύτερο ζήτημα. Η ελληνική νομοθεσία, που παράγει... κακουργήματα σαν στραγάλια, τιμωρεί ποινικά όχι μόνο τις ψευδείς δηλώσεις φόρου εισοδήματος και παρακρατούμενων, πράγμα που έχει μία λογική (αν και εκεί χωράει νερό - αυτό όμως σε άλλο σχόλιο), αλλά και την καθυστέρηση πληρωμής, την αδυναμία. Κι αυτό το κάνει τούτο το κράτος, που αδυνατεί να πληρώσει τους δανειστές του, τους προμηθευτές του και τους εργαζομένους του - που ξέρει, δηλαδή, από πρώτο χέρι τι θα πει αδυναμία.
Ο συνήθης αντίλογος είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις πλανάται η υποψία ότι οι οφειλέτες έχουν αφανή περιουσία. Αυτό, ωστόσο, δεν δικαιολογεί τη φυλάκιση αλλά την αναζήτηση της περιουσίας. Και ακόμη, είναι πολλές οι περιπτώσεις όπου ενδέχεται να μη συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η οικονομική αποτυχία αφήνει χρέη και είναι μάλλον αναμενόμενο να αφήνει χρέη και προς το Δημόσιο. Στην περίπτωση ενός ανθρώπου σαν εμάς, μια τέτοια κακή εξέλιξη αφήνει συνήθως ως βάρος κάποιο χρέος προς τράπεζες και μικρότερη οφειλή προς το Δημόσιο (από δόση φόρου εισοδήματος ή κάποια εισφορά). Σε μία μεγάλη επιχείρηση που ξεπέφτει, τα χρέη προς τις τράπεζες μπορεί να είναι δεκάδες εκατομμύρια και εκείνα προς το Δημόσιο μικρότερα μεν, αλλά πάντως εκατομμύρια. Το να στείλεις έναν κατεστραμμένο στη φυλακή λόγω της αποτυχίας του προσωπικά το χαρακτηρίζω βαναυσότητα. Και όσοι, όμως, δεν συμμερίζονται την άποψή μου, μάλλον θα συμφωνήσουν ότι η φυλάκισή του δεν θα αποφέρει έσοδα…
