Το θετικό του αρνητικού
11.7.2008 - 6:57:36 PM
Κοιτάζοντας πίσω προς την αναλογική τεχνολογία, την άσπλαχνα και άπονα πια εγκαταλελειμμένη, αναλογίζομαι αν υπάρχει κάτι που θα μπορούσαμε βάσιμα να αναπολήσουμε και που οριστικά πια δε θα το έχουμε με τη ψηφιακή τεχνολογία. Κάτι πού να βρισκόταν στο πυρήνα της παλιάς τεχνικής και που να ήταν ένα ιδιότυπα γοητευτικό στοιχείο της, για να μη πω σαγηνευτικό στιγμές-στιγμές, και που να νιώθουμε ότι η εγκατάλειψη του θα επιφέρει κάποιου είδους συνέπειες στο τρόπο που συλλαμβάνουμε στο μυαλό μας τις εικόνες από δω και στο εξής. Υπάρχει αυτό το στοιχείο;
Από την ίδια τη σύλληψη της η εικόνα, η φωτογραφική εικόνα, τεχνικά, νοήθηκε- πρωταρχικά και κύρια- σαν «αρνητικό». Αλλά ακόμα και στο δεύτερο στάδιο, όταν πια φθάνουμε στο θετικό αποτέλεσμα επί της ουσίας μια αρνητική εικόνα έχουμε, που επειδή στέκεται αντίκρυ στη προηγούμενη αρνητική γίνεται θετική. Έτσι ο φωτογράφος διαχειρίζονταν αρνητικά. Εδώ βρίσκεται το μαγικό στοιχείο της αναλογικής φωτογραφίας που μοιάζει να χάνεται για πάντα. Στη ζωή μας ,στο φυσικό βίο δεν υπάρχουν αρνητικές εικόνες. Όπου κι αν γυρίσουμε το βλέμμα τα πάντα μας παρουσιάζουν το «θετικό» εαυτό τους. Μόνο αν εξωθήσουμε τον οπτικό εαυτό μας σε κάποια άκρα-π.χ. αν πιέσουμε τα μάτια μας για κάποια λεπτά ή βλέποντας κατευθείαν στον ήλιο ,στιγμιαία, μπορεί να βιώσουμε την «αρνητική» εικόνα. Αυτή τη δυνατότητα-τη μαγική οφείλω να πω-να ζούμε σα καθημερινότητα κάτι που μόνο με σωματικό εξτρεμισμό θα πετυχαίναμε, η τεχνική της αναλογικής φωτογραφίας την είχε στο οπλοστάσιο της για να γητεύει τα μελλοντικά της θύματα, τους μελλοντικούς της θεράποντες. Αυτή είναι η απόλυτα μαγική στιγμή ,η μέθεξη, που η αναλογική φωτογραφία τραβούσε βαθειά στο πυρήνα της τα εκστασιασμένα της θύματα. Το βίωσα πρώτος εγώ και με τη σειρά μου το είδα να το βιώνουν το ίδιο μαγεμένοι και όσοι με ακολούθησαν. Κι ενώ η τεχνική είναι απλή, όπως και η συλλογιστική αυτής της τεχνικής, όλοι έμεναν εκστατικοί, έκθαμβοι και ενεοί μπρός το θαύμα. Οι πιο άπειροι δηλ. αυτοί που δεν μπορούσαν να αναγνώσουν το αρνητικό, τις ποιότητες του, που εκ των πραγμάτων δεν ήταν σε θέση να κάνουν την αναγωγή στη τελική θετική εικόνα πραγματικά το ένιωθες ότι ακράγγιζαν το μυστηριακό και σε κοιτούσαν απορημένοι πώς μπορείς και επιβιώνεις ψυχολογικά από την ένταση και τη ποσότητα του συντελούμενου θαύματος. Γι αυτό νιώθω και συμπάσχω με αυτούς που δεκαετίες τώρα μετείχαν σ’ ένα είδος αχράντων μυστηρίων, βλέπουν να τους εγκαταλείπει το θαύμα ή μάλλον η δυνατότητα για θαύμα!
Μα ακόμα και οι έμπειροι και πιο πωρωμένοι νιώθουν να τους εγκαταλείπει αυτή η μυστηριακή ποιότητα που υπήρχε στο να διαβάζουν την εικόνα στο αρνητικό της. Γιατί ξέρετε πάντα κάποια αστοχία στην ανάγνωση θα τους έδειχνε το δυσερμήνευτο, άρα το μυστηριακό αυτής της λανθάνουσας εικόνας. Θα φανώ λίγο υποκειμενικός εδώ αλλά το επιβάλλει η οικονομία της εξήγησης που θα δώσω. Φωτογραφίζω επί 21 χρόνια. Από αυτά τα 21 χρόνια μόνο στα δύο πρώτα έκανα εκτύπωση εξ επαφής. Για όλα τα υπόλοιπα χρόνια της φωτογραφικής μου ζωής διάλεγα τις φωτογραφίες που θα τυπώσω κατευθείαν από το αρνητικό. Αυτό σήμαινε ότι είχα υποχρεώσει τον εαυτό μου να συμμορφώνεται στις παραμέτρους που το αρνητικό όριζε. Όχι εύκολη δοκιμασία αλλά εκτάκτως δημιουργική και μαγική. Και είναι ακριβώς αυτό που μ’ έκανε να προτάσσω τη φόρμα στις εικόνες μου και να μη παρασύρομαι από την ευκολία και το ανεκδοτολογικό του θέματος. Η μέρα που θα επέλεγα ποια αρνητικά θα χρησιμοποιήσω ήταν η αμέσως πιο δημιουργική μετά την ίδια τη λήψη της εικόνας και σίγουρα προηγούνταν σε σημασία της σχεδόν εκτελεστικής διαδικασίας της εκτύπωσης. Καμιά φορά οι τεχνικές δυσκολίες δημιουργούν μια αχλή μυστηρίου στη δημιουργία της εικόνας που ίσως και να έχει επίπτωση στον εσωτερικό ψυχολογικό κόσμο της ίδιας της εικόνας σαν οντότητας, σαν ζωντανού οργανισμού. Κάτι όχι πολύ διαφορετικό απ’ τα όχι και τόσο ραφινάτα, κοκκώδη ή μάλλον πορώδη χρώματα που χρησιμοποιούσε ο Βερμεερ και που έχουν δώσει αυτή τη θαυμαστή υφή που σήμερα με τα υψηλής τεχνολογίας χρώματα θα ήταν αδύνατο να επιτευχθεί έστω κι ένα παραπλήσιο αποτέλεσμα .
Καλοδεχούμενες οι νέες τεχνολογίες και οι ευκολίες τους, αλλά εξίσου σεβαστές οι πολυύμνητες παλιές .Κάνουν ακόμα και μια τέχνη που δεν μοιάζει να έχει προϋποθέσεις πατίνας τελικά να την αποκτά. Κι αυτό είναι ένα είδος βίζας (γιατί το διαβατήριο το έχει ήδη) για την είσοδο στο χώρο της υψηλής τέχνης.
