Μεγάλη ατυχία η φίλη μου. Ούτε ένα εισιτήριο για το νησί. Πού να τη φανταστεί τόση κοσμοσυρροή μέρες εκλογών και να το φροντίσει από πριν; Κάποιοι θα ψηφίσουν, σκέφτηκε, αλλά κι αυτό τελευταία στιγμή της ήρθε στο νου, γιατί είχε ξεχάσει ότι είναι το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος που θα ήταν στημένες οι κάλπες.
Περπατάω στους δρόμους της Αθήνας, βλέπω τα χλιδάτα περίπτερα των κομμάτων, τις δάφνες, τις σημαίες, τα πρόσωπα των οπαδών που κάθονται στις πλαστικές καρέκλες και κοιτάζουν τον κόσμο χαμογελώντας. Κάτι «θείτσες» στο περίπτερο της Νέας Δημοκρατίας πίνουν τον φρέντο τους και συζητούν ζωηρά. Τι λένε άραγε; Πώς φτιάχνονται τα ΝεοΔημοκρατικά σουτζουκάκια; Πόσο λεβεντόπαιδο είναι ο Καραμανλής;
Η φίλη μου τα κατάφερε τελικά. Την ώρα που εγώ γράφω, εκείνη θα λιάζεται σε καμιά σεζλόνγκ στην παραλία. Ευρώπη είναι τα outlets έξω από τη Φλωρεντία. Τα Armani σε τιμή ευκαιρίας. ’μα δεν έχεις λεφτά ούτε για ένα Armanάκι περασμένης σεζόν, τι να την κάνεις την Ευρωβουλή; Να πάνε στο διάολο όλοι.
Περπατάω στους δρόμους της Αθήνας και πατάω πάνω στα φυλλάδια των κομμάτων. Οι οπαδοί συσπειρωμένοι γύρω από τα περίπτερα μοιράζουν «υλικό» κι έχουν στο πρόσωπο το ηλίθιο χαμόγελο μιας ζορισμένης αισιοδοξίας.
Πριν μερικές μέρες περπατούσα στους δρόμους της Θεσσαλονίκης (ήταν η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου –διεθνής στο περίπου) και είναι ακόμη ζεστός ο απόηχος του ταξιδιού. Και η γνωριμία μου με έναν άνδρα(!)
Ακριβώς στην ηλικία του πατέρα μου, ο συγγραφέας (ιστορικός, φιλόσοφος, ακτιβιστής) Χάουαρντ Ζιν ήρθε από τη Βοστόνη για να προωθήσει το τελευταίο του βιβλίο Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών προσκεκλημένος από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου και τις εκδ. Αιώρα.
Στην ομιλία του στο περίπτερο της έκθεσης κράτησε το κοινό σε εγρήγορση πάνω από ώρα και στη συνέχεια απάντησε με υπομονή και πραγματικό ενδιαφέρον όλες τις ερωτήσεις.
«Η ψήφος», είπε, «δεν είναι η πεμπτουσία της δημοκρατίας. Για να αλλάξουν τα πράγματα, πρέπει να υπάρξει κοινωνική πίεση που θα προέρχεται από κάτω. Ό,τι σημαντικό συνέβη στην Ιστορία, επετεύχθη μέσα από τους αγώνες των πολιτών που οργανώθηκαν. Διαμαρτυρήθηκαν. Πίεσαν για αλλαγή».
Όχι βία. Η βία διαφθείρει και αλλοιώνει ακόμα και τις πιο ειλικρινείς προθέσεις. Ούτε όμως και υπνηλία μπροστά στην τηλεόραση. Η δράση είναι το παν. Μικρά πράγματα, καθημερινά, που γίνονται τρόπος ζωής, που γίνονται αυτονόητα για όσους τα υποστηρίζουν.
Και η κάλπη; Και η αποχή ως μέσο διαμαρτυρίας;
«Ανάλογα. Σκεφτείτε ότι μπορεί να είχαμε ακόμη πρόεδρο τον Μπους αν οι Αμερικανοί δεν έσπευδαν να ψηφίσουν στις τελευταίες εκλογές».
Ογδόντα επτά και φουλ ενέργεια δεν είναι εύκολο πράγμα. Και μυαλό και απόψεις σε διαρκή εγρήγορση, που δεν μένει μόνο στα έδρανα (ο Ζιν έχει ακτιβιστική δράση εδώ και χρόνια), είναι από τις αρετές που θαυμάζω απεριόριστα (ίσως γιατί δεν τις διαθέτω). ’νθρωποι που εμπνέουν, που ανοίγουν τον ορίζοντα μπροστά σου, που σε ωθούν να πιστέψεις ότι κάτι υπάρχει, κάτι πέρα από το.... μαμ, τσιτσί, κοκό, κακά και νάνι. Ρεμούλα, ψέμα, και διαφθορά. Τηλεόραση και ηλιοθεραπεία.
Χάρηκα που κάθισα απέναντί του στο γεύμα που ακολούθησε (το οργάνωσε ο εκδοτικός οίκος Αιώρα), που μιλήσαμε για τα παιδιά του, τη γυναίκα του (την οποία έχασε πέρυσι), την καθημερινότητά του στη Βοστόνη.
«Μετά από κάποια ηλικία οι άνθρωποι παραιτούνται», του λέω κάποια στιγμή. «Εσάς τι σας κάνει να ελπίζετε και να προσπαθείτε ακόμα;»
«Παραιτούνται; Σοβαρά; Εμένα κανένας από τους φίλους μου δεν έχει παραιτηθεί... Αλλά καλή η ερώτηση. Να την ξανασκεφτώ. Μάλλον οι ίδιοι οι άνθρωποι μου δίνουν ενέργεια. Και το γεγονός ότι από ένα σημείο κι έπειτα θέλουμε όλοι να αλλάξουμε κάτι στα πράγματα. Μια νέα ιδέα μπορεί να γίνει ο σπόρος να φτιαχτεί αργότερα ένα δάσος ολόκληρο. Και ό,τι δεν προλάβουμε να ολοκληρώσουμε εμείς, να το συνεχίσουν τα παιδιά μας –τα παιδιά είναι από μόνα τους ένας λόγος».
Δεν ξέρω πόσο βαθυστόχαστα και ανατρεπτικά ακούγονται όλα αυτά, αλλά για μένα η αύρα του Ζιν ήταν πολύ πιο ανεβαστική από την αύρα της θάλασσας (που απολαμβάνει η φίλη μου στο νησί). Και πλέον το έχω εμπεδώσει μέσα μου. Ο άνθρωπος που μένει ενεργός και λαμπερός μέχρι το τέλος του είναι εκείνος που διατηρεί το εφηβικό του κομμάτι μέχρι τα βαθιά του γεράματα. Και πώς γίνεται αυτό;
Πάντως όχι με τσις, μαμ, κακά και νάνι (το κοκό το αφήνω απ’ έξω). Ρεμούλα, ψέμα και απόσυρση στη σεζλόνγκ για ηλιοθεραπεία. Μάλλον είναι αυτό ακριβώς που μας γερνάει πριν της ώρας μας. Η πολλή ηλιοθεραπεία βλάπτει. Κυρίως σε μέρες εκλογών. Όσο γελοίες κι αν φαίνονται.
