Ως παλαιός «φαν» του Γιάννη Μαρή υποδέχθηκα με ενθουσιασμό την προσφορά των βιβλίων του από το Βήμα –ευκαιρία να συμπληρώσω τα πολλά που μου έλειπαν, αλλά και να ξαναθυμηθώ την ατμόσφαιρα του κόσμου του αστυνόμου Μπέκα. Δεν είναι Ρέιμον Τσάντλερ ο Μαρής, μην υπερβάλλουμε, αλλά έχει γοητεία –ακόμη και στα σταθερά του σχήματα (ο φοιτητής που μπερδεύεται σε κινδύνους βοηθούμενος από τρυφερή νέα ή ο ταξιδιώτης που μπλέκει σε μυστήρια), ακόμη και στις προχειρότητες της συγγραφικής υπερπαραγωγής (ο φοιτητής σπουδάζει στην Αρχιτεκτονική, αλλά στα μέσα του βιβλίου αποφασίζει να παρατήσει το ντετεκτιβιλίκι και να επιστρέψει στη μελέτη του… οικογενειακού δικαίου).
Ένα από τα ωραία σημεία είναι και τα ψήγματα από τον δημοσιογραφικό κόσμο μέσω του περίφημου δημοσιογράφου Μακρή [βλέπε Μα(κ)ρή] της «Πρωινής». Εξωραϊσμένα ίσως, μεταφέρουν πάντως μια χαμένη ατμόσφαιρα. Άλλωστε, κρίσιμες μικρές λεπτομέρειες πείθουν ότι ο συγγραφέας δεν τα βγάζει όλα από το μυαλό του.
Ιδού μία. Ο Μακρής επιστρέφει στην εφημερίδα του μετά από αποστολή ενός μήνα στη Μέση Ανατολή (υπερβολή, μάλλον, εδώ, εκτός αν η «Πρωινή» ήταν Independent και βάλε –ούτε το ταξίδι του Γιάννη Καψή στην ΕΣΣΔ δεν διήρκεσε τόσο). Μαθαίνει για το θάνατο νεαρού συντάκτη και συγκλονισμένος ρωτά το διευθυντή του: «Μπορώ να κάνω χρήση της αδείας μου;» Είναι σαφής η ρεαλιστική γραφή. Ουδείς ελληνόφωνος θα έλεγε ποτέ κάτι τέτοιο. Λέμε «μπορώ να πάρω άδεια;», «θα ήθελα την άδειά μου» και άλλα ανάλογα, αλλά να κάνουμε (κατά Μητσοτάκη, να κάμομε) χρήση, ε όχι. Μόνο οι εφημερίδες γράφουν την ανοησία αυτή –και μάλιστα με το κύριος. Βλέπεις στη θέση μιας τακτικής στήλης ένα μεταφραστικό για το πώς φλερτάρουν οι φάλαινες το φθινόπωρο στον Βισκαϊκό και από κάτω «ο κ. Γιάννης Παπαδόπουλος κάνει χρήση της αδείας του».
Είναι αυτά τα τυπικά διαφόρων τομέων, όπως όταν τηλεφωνείς στο Δημόσιο και σου λένε ότι ο υπάλληλος που αναζητάς «είναι σε κανονική άδεια» –ούτε αναρρωτική δηλαδή, δεν αρρώστησε, αλλά ούτε και ακανόνιστη, δεν την κοπάνησε. Στις εφημερίδες δεν έχει «κανονική». Απλώς κάνουν χρήση. Πώς άραγε; Πιάνουν την άδεια από την άκρια και σφουγγαρίζουν; Τη χτυπάνε σαν χταπόδι; Τη βάζουν στην πρίζα και φτιάχνουν φραπέ;
Έχω την εντύπωση ότι αυτό το «κάνει χρήση», πέραν της σοβαροφάνειάς του (αντί του απλού «είναι σε άδεια»), θέλει να μεταφέρει και ότι ο συντάκτης κάνει κάτι κακό. Κάνει χρήση κάποιου δικαιώματος που απαρέσκει στην εφημερίδα, μιας βλαβερής αργίας την οποία επιβάλλει ακατανοήτως ο νόμος. Ακριβώς όπως λέμε «κάνει χρήση ναρκωτικών».
Έτσι και στο οινόπνευμα. Έγινε προ εβδομάδων ένα φονικό μεταξύ νταλικέρηδων –ίσως για γκόμενα, ίσως για άσχετο καβγά που ξέφυγε από το μέτρο. Αμέσως το ρεπορτάζ: «Οι δύο άντρες, που είχαν κάνει χρήση αλκοόλ…» Δηλαδή; Είχαν πλακωθεί στις μπίρες, τα είχαν τσούξει, τα ήπιανε, μεθοκόπησαν ή κάθισαν κάτω και είπε ο ένας τώρα ας κάνουμε χρήση ουίσκι, οπότε ο άλλος ρώτησε θες να κάνεις χρήση με πάγο ή σκέτο και κάπου εκεί, στη χρήση, βγήκαν μαχαίρια;
Καταλαβαίνω, βέβαια, ότι έτσι τα γράφουν οι μπάτσοι στα δελτία τύπου, νομίζοντας αφενός ότι είναι καλλιεπείς, αφετέρου ότι υποδεικνύουν κάτι κακό. Δεν έχω δει ποτέ ανακοίνωση για ηρωισμό να λέει ότι ο τάδε έκανε χρήση αυταπάρνησης, μόνο για ντρόγκες και οινοπνεύματα το λένε. Και οι εφημερίδες για την άδεια.
Συνάδελφοι εν Χριστώ, έχουμε όλοι κάνει χρήση οινοπνεύματος άφθονη και ποτέ δεν την είπαμε έτσι, ούτε αλληλοσφαχτήκαμε. Αν οι αστυνομικοί, για όποιο λόγο, λένε τέτοιες ανοησίες, στα ρεπορτάζ ας λείπουν αυτές οι στραμπουληγμένες, ενοχικές διατυπώσεις. Όποτε βλέπουμε τέτοιες φράσεις, πρέπει να θυμόμαστε ότι ποτέ δεν είπε κανείς πως έκανε χρήση «Σατό Μαργκό», πως ήπιε και μαγεύτηκε λέει. Και αν ο τάδε αρθρογραφάρας λείπει σε άδεια, ας το λέμε έτσι –ή καθόλου. Ενδέχεται, άλλωστε, οι αναγνώστες να μην κάνουν χρήση του άρθρου μας ούτε όταν είναι εκεί.
