Διάβαζα τις προάλλες στο Νομικό Βήμα, ένα περιοδικό lifestyle που εκδίδει ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, μια δικαστική απόφαση και πέτυχα ένα εξαιρετικό τυπογραφικό λάθος. Ο κατηγορούμενος, έλεγε, είχε ενεργήσει με ευσυνείδητη αμέλεια. Εννοούσε «ενσυνείδητη», ότι δηλαδή ο δράστης είχε κάνει κάποια παράβαση με απόλυτη επίγνωση, είχε, π.χ., περάσει με κόκκινο ενώ το έβλεπε εκεί να φωτάει, αλλά πίστευε ότι δεν θα γίνει τίποτε κακό –που όμως έγινε, γιατί βρέθηκε ένα άλλο αυτοκινητάκι και ο δικός μας το πήρε παραμάζωμα.
Σε αντίθεση με την ενσυνείδητη, «ευσυνείδητη αμέλεια» στα νομικά δεν αναγνωρίζεται. Πεζός ο νομοθέτης, δεν έχει συλλάβει την έννοια του λάθους που προετοιμάστηκε με ένταση δυνάμεων, εκείνου στο οποίο έβαλε κανείς τον καλύτερο εαυτό του, εκείνου που θα δικαιούνταν τον τίτλο της ευσυνείδητης μαλακίας. [Παράδειγμα, συνάδελφος που κάλυψε νυχτερινή είδηση για πυρκαγιά με δύο νεκρούς σε αποθήκη και έγραψε «μάταια τα φλεγόμενα πτώματα καλούσαν σε βοήθεια» (δημοσιεύτηκε). Την επομένη, όταν κλήθηκε δι’ υπόθεσίν του από το διευθυντή, που είχε κοντέψει να πάθει αποπληξία, εξήγησε ότι η επιλογή της λέξης τον είχε προβληματίσει. Ασφαλώς, όσο ζητούσαν βοήθεια, ήταν ζωντανοί οι άνθρωποι. Αφού όμως βρέθηκαν νεκροί, πώς να τους έγραφε; Η ακραία ευσυνειδησία του συντάκτη ήταν, νομίζω, φανερή.]
Σε αντίθεση με τη νομική, την έννοια του ευσυνείδητου λάθους την έχει από καιρό αποδεχθεί η πληροφορική. Πατάς τα πλήκτρα και βλέπεις τη φράση «δημιουργήθηκε ένα λάθος κατά την εκτέλεση της εντολής σας». Δεν έγινε, δεν έτυχε, δεν συνέβη. Δημιουργήθηκε. Όπως ο κόσμος από τον μεγαλοδύναμο. Καταβλήθηκε προσπάθεια για να παραχθεί το λάθος. Παλιότερα μάλιστα, σε άλλο σύστημα λογισμικού, προσδιοριζόταν και ο τύπος του λάθους. «Δημιουργήθηκε σφάλμα τύπου 55β». Στα καλύτερα η δημιουργία ξεπερνούσε το δημιουργό της: «Δημιουργήθηκε σφάλμα τύπου άγνωστο». Είχαμε δημιουργήσει κάτι που ακόμη δεν ξέραμε τι ήταν.
Ότι το λάθος είναι προϊόν δημιουργικής προσπάθειας το είχε, όμως, πρώτος αναγνωρίσει ο ελληνικός στρατός. Θα έχετε ακούσει την παραίνεση-αποτροπή: «Κανόνισε, ε!;» Η επιστημονική έρευνα συγκλίνει στο συμπέρασμα ότι αποτελεί ελλειπτική μορφή της περίφημης στρατιωτικής προειδοποίησης «κανόνισε να γίνει καμιά μαλακία να τρέχουμε». Ο σοφός στρατός είχε διαγνώσει από παλιά ότι πίσω από μια μεγάλη μαλακία κρύβονται συνήθως κόπος, οργανωτική επινόηση, πρωτοβουλία –με άλλα λόγια, ευσυνείδητη δημιουργία. Δεν είναι αδιαφορία. Κάποιος κάνει μια πατέντα, ένα μερεμέτι, κάποιος έχει μια βελτιωτική σκέψη και δημιουργεί το λάθος.
Όχι, κακόπιστοι, δεν θα το γυρίσω πάλι στην πολιτική. Δεν θα αντλήσω παραδείγματα από το έργο της νέας (αν και έχει σιτέψει πια) διακυβέρνησης, αλλά από την καθημερινότητα. Παίρνει, λόγου χάριν, το τσίπουρο ο ευσυνείδητος συνεργάτης από το ντουλάπι του γραφείου σου και το βάζει στο ψυγείο χωρίς να σε ρωτήσει, γιατί είναι βέβαιος ότι θα το ευχαριστηθείς περισσότερο δροσερό. Δύο μέρες μετά, το έχει ξεχάσει, και με το τσίπουρο, που είναι πλέον στο ψυγείο δίπλα στο νερό, σου φτιάχνει φραπέ –πάλι για να σε ευχαριστήσει. Στο βαθμό που μπορείς να ακούσεις τις εξηγήσεις του μέσα στο βήχα σου, αντιλαμβάνεσαι πόση ευσυνειδησία χρειάστηκε για τον αθέλητο παρ’ ολίγον πνιγμό σου.
Γι’ αυτό κι εγώ, αδελφοί in vino, αυτήν την μπαργούμαν (σιγά, δηλαδή, την μπαργούμαν, ταμειολογίστρια είναι η κοπέλα), που θα ξανααπλώσει το χέρι πίσω από την πλάτη της χωρίς να στραφεί προς τα μπουκάλια, για να με ευχαριστήσει με την παράταση της εμπρόσθιας θέας της (ποιος της είπε ότι δεν προτιμώ την άλλη πλευρά;) και θα μου ξαναβάλει Jameson αντί για Cutty Sark, δεν θα τη μαλώσω. Θα το πιω το ποτήρι αδιαμαρτύρητα. Αλλά θα κανονίσω να βγούμε. Και ό,τι ήθελε δημιουργηθεί. Ίσως ένας Irish coffee με βότκα. Παγωμένη, φυσικά.
