Γουστόζικη, αλλά και «σοφή» η διαφήμιση της Άμστελ με τους μαλλιάδες που πίνουν αφεψήματα με ποικιλία από κουλουράκια. Η ζωή θα ήταν μια χαρά χωρίς την Άμστελ συγκεκριμένα, θα ήταν όμως πολύ χειρότερη χωρίς μπίρα, ακόμη περισσότερο χωρίς οινοπνευματώδη –όπως και χωρίς πολλές άλλες, μικρές ή μεγάλες, καταχρήσεις και εξαρτήσεις που συνοδεύουν τον άνθρωπο σε όλη την ιστορική του διαδρομή.
Και τι χαρά τού δίνουν! Το όνομα της στήλης (νονός της ο εκδότης του Homefood) μας το θυμίζει. Uisge Beatha, όπως είναι γνωστό, σημαίνει νερό της ζωής και ήταν το κέλτικο όνομα για το ουίσκι. (Από το uisge προήλθαν με διαδοχικές «αγγλοποιήσεις» τα uiskie, whiskie, usky και τελικώς το whisky στα μέσα του 18ου αιώνα.) Δεν είναι βέβαιο αν οι Κέλτες είχαν την αρχική έμπνευση ή αν μετέφρασαν το «νερό της ζωής» από το λατινικό aqua vitae (που έχει περάσει στα γαλλικά ως eau de vie). Σίγουρο είναι, πάντως, ότι το όνομα αυτό δόθηκε στο απόσταγμα του κρασιού για τα αναζωογονητικά του αποτελέσματα, χάρη στα οποία οι γιατροί το θεωρούσαν εξαιρετικό φάρμακο, ο δε πολύς κόσμος (τότε και τώρα) ταχύτατο μέσο να φτιάξει το κέφι του –ή και να μεθύσει.
Σε πολλές περιπτώσεις το νερό της ζωής δικαίωσε το όνομά του κατά κυριολεξία, καθώς σε ταξίδια και κακουχίες αποδεικνυόταν καίριο για την επιβίωση, ενώ λένε ότι το «γκρογκ», μείγμα από ρούμι, νερό, ζάχαρη και κίτρο, έσωσε τους άνδρες του βρετανικού ναυτικού από το σκορβούτο. «Το ονομάζουμε aqua vitae, γιατί είναι το αληθινό νερό της αθανασίας. Χαρίζει μακροβιότητα, διώχνει την κακοδιαθεσία, αναζωογονεί την καρδιά και διατηρεί τη νεότητα», έγραφε καθηγητής ιατρικής το 1300 μ.Χ.
Μεταξύ μας, δεν είναι καθόλου βέβαιο αν τα κάνει όλα αυτά –και είναι μάλλον βέβαιο ότι, αν πίνει κανείς το καταπέτασμα, μάλλον προκαλεί τα αντίθετα. Το ξέρανε από τότε, φυσικά. Ιρλανδός χρονικογράφος λέει (περί το 1400 μ.Χ.) πως για κάποιον, που αποδήμησε αφού κατανάλωσε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ, «το νερό της ζωής αποδείχθηκε νερό του θανάτου». Είναι, όμως, επίσης βέβαιο ότι δίνει χαρά στη ζωή, ότι σε λογικές ποσότητες κάνει καλό στην ψυχική υγεία –ορισμένα ποτά και στη σωματική.
Το περίεργο είναι πως, ενώ στην καθημερινότητα η μεγάλη πλειοψηφία συνδυάζει το οινόπνευμα με την απόλαυση (ένα ουζάκι στη θάλασσα, «ένα ποτάκι» –όσο και αν με εκνευρίζει η έκφραση– το βράδυ, ένα κρασί στο σπίτι οργανώνουμε κάθε τόσο), ο δημόσιος (και ο δημοσιογραφικός) λόγος γίνεται όλο και πιο ιατρικός. Γεμάτες μετρήσεις βλαπτικών ουσιών ανά ποτήρι οι ανακοινώσεις, ξέχειλα από προειδοποιήσεις για τα κακά του ποτού τα ρεπορτάζ, στάνταρ πλέον οι πανικόβλητες έρευνες για την εφηβική μέθη. Σαν να έχουμε χάσει τη δυνατότητα να διακρίνουμε ότι άλλο είναι δύο μπίρες και άλλο να μεθοκοπάς σαν Άγγλος στο Φαληράκι, ότι άλλο είναι ο νεανικός αλκοολισμός και άλλο ότι οι νέοι είναι αναπόφευκτο να μεθύσουν μερικές φορές για να μάθουν να πίνουν. Στις δε νευρώσεις που συχνά αναπτύσσουν όσοι αποκτούν τη μανία της εντελώς υγιεινής ζωής, αναφορά ουδεμία –κι ας τις βλέπουμε γύρω μας.
Πιο ευφάνταστη, πιο ανθρώπινη, πιο ζεστή ήταν η αντίληψη που είχανε πριν επτακόσια χρόνια! Επιστροφή στην Uisge Beatha. Και στον ύμνο του μεγάλου Robert Burns (δεν αποτολμώ μετάφραση, θα ήταν ύβρις):
«Oh whisky! soul o' plays and pranks!
Accept a bardie's gratefu' thanks!»
