Το διάβασα και μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι. Είναι ίσως δείγμα της ηλικίας να μανιάζεις με κάτι τέτοια και όχι με τους τόσους που σου έχουν φάει λεφτά - ή κομμάτια της ζωής σου. Ίσως πάλι να είναι ένδειξη ότι η ηλικία δεν τα διαβρώνει όλα: απομυθοποιείς τα συνθήματα που κάποτε σε συγκινούσαν, αλλά τσαντίζεσαι με ό,τι και στα είκοσι.
Διάβαζα, λοιπόν, σε ένα από τα ιστορικά αναγνώσματα που ελέω θέρους αναδημοσιεύει το Βήμα από την El Pais, ένα κείμενο για την Τροία. Και είδα να παρατίθεται σ’ αυτό, η δήλωση του 37χρονου αρχαιολόγου Στέφαν Μπλου (το είχα, ανυποψίαστος, γράψει επί άλλου θέματος: χέσε ψηλά ιν μπλου), που αποκαθιστά αγγεία στον αρχαιολογικό χώρο, ότι δεν έχει καθόλου διαβάσει Όμηρο: «Δεν χρειάζεται πια», είπε.
Δεν χρειάζεται πια. Εσύ δεν χρειάζεσαι, παπαράκο. Εσύ και εγώ, που θα μπορούσαμε να λείψουμε αζημίως για τον πλανήτη. Που όταν λείψουμε δεν θα μείνει ούτε του νυχιού μας το ίχνος ως ανάμνηση. Που όχι ολόκληρες γενιές δεν θα ασχολούνται να μας μεταφράσουν και να σχολιάσουν, αλλά τα όποια χειρόγραφά μας βρεθούν στα συρτάριά μας θα είναι βάρος και για τους κληρονόμους μας μέχρι να βρεθεί ο θαρραλέος να τα πετάξει στα σκουπίδια – άντε στην ανακύκλωση.
Τι χρειάζεται, άραγε, κατά τον τρισβλάκιστο; Το ένα ακόμη αγγείο που προσπαθεί να συγκολλήσει ή τα ερείπια της Τροίας, που κανείς δεν καταλαβαίνει τίποτε με τη θέα τους αν δεν έχει δίπλα οδηγό να του αναπτύσσει τον μύθο;
Και αυτός ο τύπος, παιδιά, είναι αρχαιολόγος! Καταλαβαίνετε πλέον πώς μπορεί κανείς να είναι γιατρός, οινοποιός, δικηγόρος, να έχει τελειώσει το Γιέιλ ή το Χάρβαρντ, να κατέχει τίτλους, αλλά κατ’ ουσία να μην έχει καταλάβει τίποτε. Αγγεία κολλάει μονάχα. Και κάποτε θα την κάνει και εκεί τη μαλακία. Θα τα κολλήσει ανάποδα και θα το αναπτύξει στην υφηγεσία του.
Ο άστα να πάνε Μπλου και η Adrienne Rich στον ίδιο κόσμο.. Ο ένας έκρινε περιττό τον Όμηρο. Μεταβολίζει και χωρίς λογοτεχνία. Η άλλη έγραψε (στο ποίημά της Diving into the Wreck): First having read the book of myths... Πρώτα διάβασε τον μύθο και μετά καταδύθηκε στο ναυάγιο, όπως ο Σλήμαν πήγε στην Τροία με τον Όμηρο στο χέρι. Και συνεχίζει η Rich. Εκεί κάτω, λέει, «among so many who have always lived here», είναι εύκολο να ξεχάσει γιατί πήγε. Πήγε για το ναυάγιο, όχι για την ιστορία ή τον μύθο του. Αλλά ο μύθος την απορροφά. Και τελικά:
«We are, I am, you are
by cowardice or courage
the one who find our way
back to this scene
carrying a knife, a camera
a book of myths
in which
our names do not appear.»
Αλλά για τον Μπλου ο Όμηρος δεν χρειάζεται πια. Ούτε, προφανώς, η «μυθολογία» του Μπορντό ή της Σκοτίας. Αυτός ό,τι και να πιει ξέρει πως θα το κατουρήσει. Γιατί να διαβάσει Ρόμπερτ Μπερνς; Κεραμικά επισκευάζει ο άνθρωπος.
Υ.Γ. Φίλε Γιάννη Βαρβάκη, που σε τόσα διαφωνούμε (και σε άλλα τόσα όχι), είμαι υπερβολικός; Ή έχουμε φτάσει ένα βήμα πριν μας πουν ότι και ο Καβάφης δεν χρειάζεται πια;
