Ένα από τα πράγματα που με γοητεύουν (ή που με απωθούν, γιατί δεν διαφέρει πολύ) στη δημοσιογραφία είναι ο χειρισμός του χρόνου. Παλιά οι εφημερίδες τον ομολογούσαν. Διάβαζε, ας πούμε, κανείς ότι «αναμενόταν αργά σήμερα (χθες) στην Αθήνα» ο τάδε. Ο συντάκτης έγραφε «σήμερα» διότι το έγραφε, φυσικά, την ημέρα που το ...έγραφε, διευκρίνιζε όμως ότι αυτό το σήμερα θα ήταν «χτες» για τον αναγνώστη την ημέρα που εκείνος θα το διάβαζε. Πέραν της ακριβολογίας, ανόητης ή μη, η διατύπωση θύμιζε εμμέσως μερικά αυτονόητα. Όπως ότι το κείμενο γράφεται πριν από τη δημοσίευση και την ανάγνωσή του - και ότι η τελευταία προϋποθέτει αφενός την εκτύπωση και διανομή της εφημερίδας, αφετέρου το να είναι ζωντανός ο αναγνώστης να τη διαβάσει - ακόμη και αν ο συντάκτης έχει ενδιαμέσως εκδημήσει.
Αν τα τελευταία αυτά συμβούν - ήτοι αν το Homefood αναρτήσει αυτή τη στήλη την Τρίτη (σήμερα), αν εγώ ολοκληρώσω και στείλω αυτό το ποστ σήμερα (την περασμένη Παρασκευή), εσείς θα διαβάσετε σήμερα (Τρίτη, Τετάρτη κοκ μέχρι την επομένη Δευτέρα) ότι τη Δευτέρα 17 Μαϊου (δηλαδή χτες, αν το διαβάζετε σήμερα Τρίτη, προχτές αν το διαβάσετε Τετάρτη - και σε κάθε περίπτωση τη Δευτέρα 17/5 είτε το διαβάσετε είτε όχι) επρόκειτο να συμπράξω στην εν Αθήναις παρουσίαση του βιβλίου Γάλλου τινός ονόματι Ζαν ντε Κερβαζντουέ (ναι, ναι, προφέρεται το σ πριν από το ντ - και φυσικά όχι ως σ, αλλά ως ζ, δεν φτιάξανε εύκολη γλώσσα στην χώρα των φώτων) με τίτλο «Και αν όλα όσα λένε οι οικολόγοι δεν είναι αλήθεια;» (εκδόσεις Πόλις) - εννοώντας «κι αν όσα λένε οι φίλοι της Τίνας είναι παπαριές;»
[Το ότι επρόκειτο να συμπράξω στην παρουσίαση δεν το λέω επειδή έχει καμία σημασία. Απλώς επειδή ξέρω κάτι καλούς φίλους που το γνωρίζουν, εάν δεν το έγραφα θα μου έλεγαν περί γκρίζας διαφήμισης, αλητείας των δημοσιογράφων, ψευδομετριοφροσύνης και λοιπά. Φυσικά, τα ίδια ακριβώς θα πουν και τώρα. Καλό λόγο έχω να ακούσω από το βρώμικο ΄89.]
Ο Γάλλος συγγραφέας, λοιπόν, γι’ αυτό και το αναφέρω, πέραν του ότι διασύρει μερικές δήθεν αξιόπιστες ιατρικές και περιβαλλοντικές έρευνες, μας θυμίζει ορισμένα βασικά περί χρόνου. Πρώτον ότι η ζωή είναι νόσημα 100% θανατηφόρο – δεν ξέρουμε να την έχει γλιτώσει κανείς. Δεύτερον ότι, άρα, όταν λέμε πως κάποιος πεθαίνει πρόωρα από έναν παράγοντα κινδύνου, π.χ. από το τσιγάρο, πρέπει να πούμε πόσο πρόωρα: αν χάνει δύο μήνες ζωής στα τριάντα χρόνια κάπνισμα, είναι πολύ διαφορετικό από το αν συμβαίνει το αντίστροφο. Τρίτον ότι, είτε ο Κύριος ανέστη είτε υπήρξε η εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης (κατά τους Φαρισαίους), άλλος πάντως δεν αναστήθηκε: αν πεθάνεις μια φορά από κάποια αιτία δεν πεθαίνεις ξανά από μία άλλη.
Συνεπώς, όσοι προσθέτουν τα θεωρητικά ποσοστά κινδύνου (τσιγάρο συν ποτό συν αμίαντος συν ρύπανση) ισχυριζόμενοι ότι όσοι εκτίθενται σε όλους αυτούς τους βλαπτικούς παράγοντες κινδυνεύουν αθροιστικά, π.χ. κατά 80%, ξεχνούν αυτές τις δύο μικρές λεπτομέρειες: Ότι πεθαίνεις μόνο μια φορά – αν πας από τροχαίο δεν ξαναπάς από το αλκοόλ. Και, το χειρότερο, ότι πεθαίνεις οπωσδήποτε – άρα 100%. Ο Κέινς το είχε επισημάνει («in the longterm we will all be dead») . Ίσως επειδή δεν ήταν γιατρός. Ούτε οικολόγος.
