Κηδείες και όχι ακηδίες
12.12.2008 - 12:14:01 AM
Ο θάνατος σα γεγονός μιά απλή τελεσιδικία είναι. Στο ζωϊκό βασίλειο η διαδικασία πιστοποίησης είναι συνοπτική αν και όχι χωρίς αίσθημα. Ένα απορημένο βλέμμα,κάποιο αμήχανο και αδέξιο κούνημα τής ουράς,το χαμήλωμένο κεφάλι που μυρίζει ερευνητικά αλλά και μάταια,ίσως το μπροστινό πόδι να σκουντά δειλά το ασάλευτο κορμί και τέλος μιά στροφή τού κεφαλιού προς το ορφανό τοπίο και τροπή προς τη κατεύθυνση τής ζωής.
Σε μάς τα πράγματα ίδια είναι αλλά είναι και λίγο διαφορετικά. Η ραθυμία τού πολιτισμού μάς έκανε πιό στοχαστικούς. Θέλουμε το πάσο μας για να βιώσουμε και να χωνέψουμε αυτή τη τελεσιδικία. Ο θάνατος είναι το τέλος τής αμοιβαιότητας. Σε σχέση μ'αυτόν που πέθανε είμαστε απο δώ και πέρα μόνοι. Δεν έχουμε πιά τίποτε ν'ανταλλάξουμε. Ούτε βλέμματα,ούτε κουβέντες, ούτε φιλιά. Ε, αυτό είναι το δυσκολοχώνευτο, αυτό είναι το σκληρό μέρος τού δράματος, στο οποίο πρέπει να ανταπεξέλθουμε. Θέλουμε κάπως να συνεχίζουμε να διαλεγόμαστε με τον ομόφυλο που μάς άφησε. Θέλουμε κάπως να δώσουμε σχήμα σ'αυτόν τον αδιέξοδο διάλογο, θέλουμε να συνειδητοποιήσουμε οτι πράγματι είναι αδιέξοδος. Αν έχει κάποιο μεγαλείο ο άνθρωπος πιστεύω οτι το φανερώνει τη στιγμή που κηδεύει το δικό του συνάνθρωπο. Είναι σπαραχτικά τρυφερός απέναντι στην αμηχανία που τούχει προκαλέσει το δέος τής απώλειας. Γι'αυτό και στο ξόδι τής μάνας του ο φονιάς κλαίει σαν αρνί.
Αυτή η έγνοια για τον αδιέξοδο αλλά και τόσο τρυφερό και αναγκαίο συναισθηματικά διάλογο ονομάζεται κηδεία. Η κηδεία είναι η αρχετυπική τελετουργία, είναι το σχήμα και η μορφή τού πόνου που προκαλεί η απώλεια. Είναι η αγάπη σα τελετουργία. Όσο μεγαλώνουμε και εμπλουτιζόμαστε συναισθηματικά τόσο πιό καλά μπορούμε να εκτιμήσουμε την ομορφιά που εκπέμπουν αυτές οι γιορτές πόνου, που ακόμη κι αν έχουν στυλιζαριστεί απο την αέναη επανάληψη,στο βαθύ τους πυρήνα κρύβουν την ουσία τού χαδιού. Υπάρχει μιά σκηνογραφική τρυφερότητα ακόμη και στο πιό φτωχικό ξόδι.Το λευκό,μαλακό μαξιλάρι που πάνω του γέρνει τρυφερά το πολυφίλητο κεφάλι,η δαντελίτσα που σα κυματάκι σκάει θρασερά έξω απ'το νεκροκρέβατο,οι μίσχοι με τα τρυφερά λουλούδια που στέλνουν ένα κύμα αρωμάτων και χρωμάτων,τα πορφυρά βελούδα που τυλίγουν τα κηροπήγια,το λάδι,το κρασί,το λιβάνι(το πιπέρι τής οδύνης). Όλα αυτά είναι κατακτήσεις τού πολιτισμού τού ανθρώπου,τού κάθε ανθρώπου όπου γής. Είναι κατακτήσεις του συντεταγμένου συναισθήματος,γιατί αυτό είναι ο άνθρωπος:συντεταγμένη οντότητα. Η κηδεία είναι ένστικτο διατυπωμένο αισθητικά. Η κηδεία είναι η εικόνα ενός εικονικού διαλόγου που μάς είναι αδήριτη ανάγκη να κάνουμε. Ίσως εδώ να βρίσκεται και η μεγαλύτερη(αν όχι και η μόνη)συμβολή τής θρησκείας στην συναισθηματική αγωγή τής ανθρωπότητας. Οι θρησκευτικές τελετουργίες είναι ακαταμάχητες και διαισθάνομαι οτι θάναι το τελευταίο τους οχυρό προτού χάσουν τη μάχη στο πόλεμο τους με το ρασιοναλισμό.
Οι κηδείες έχουν χάδια,έχουν φιλιά,έχουν τραγούδια,έχουν αρώματα,έχουν χρώματα,είναι ο απόλυτος ορισμός τής χαρμολύπης. Η πλευρά που μπορεί να εκφραστεί,δηλαδή η πλευρά τών ζωντανών, έχει καθήκον να το κάνει. Η οικονομία τής ζωής δε βλάπτεται αν αφιερωθεί για λίγο σ'ένα διεξοδικό αποχαιρετισμό. Στην Εθνική Πινακοθήκη υπάρχει ένας πίνακας τού Νικηφόρου Λύτρα που λέγεται "Το Ψαριανό μοιρολόι". Παριστάνει μιά ομάδα χωρικών που κάθονται γύρω απο τα ρούχα κάποιου ναυτικού που χάθηκε-πνίγηκε προφανώς-σε κάποιο ναυάγιο. Είναι ανάγκη να εξηγηθεί λογικά ενας- συναισθηματικά βάσιμος- παραλογισμός; Το σκουφί του,η πουκαμίσα του κι η βράκα του μιλούν το ίδιο μουγκά όσο θα μίλαγε και το νεκρό κορμί του αλλα γι'αυτούς που είχαν ανάγκη να τού μιλήσουν,τ'αδεια του ρούχα έχουν αυτιά να τούς ακούσουν. Ο παραλογισμός είναι μιά θεμιτή ένταση αγάπης.
