Μιά επανανάγνωση τού Κορό με φωτογραφικούς όρους;
Απο μιά πρώτη άποψη το τοπίο δε μοιάζει να μπορεί να είναι μια τυπική μπρεσσονική εικόνα, δεν είναι το πρώτο που μάς έρχεται στο νού όταν ακούμε το όνομα Henri Cartier-Bresson. Κι όμως είναι εδώ ακριβώς που παρίσταται σε όλη της τη πυκνότητα και ένταση αλλά και ομορφιά η μπρεσσονική αισθητική. Γιατί τίποτε δεν αντιπροσωπεύει αποτελεσματικότερα τη στιγμή απο την ίδια την αιωνιότητα και η αιωνιότητα έχει μιά μόνο εικόνα πειστική για να την εκπροσωπεί,την εικόνα τής φύσης.
Με το τοπίο ο Μπρεσσον δίνει βουτιά στο βαθύ πυρήνα τής υπόστασής του,στο κέντρο τού εσώτατου εαυτού του, που είναι η -ας μού συγχωρεθεί η αδόκιμη λέξη- η γαλλικότητα του. Ποτέ ο Μπρεσσόν δεν είναι πιό αυθεντικά αλλα και κυριαρχα Γάλλος όσο στα τοπία του.
Κοιτάχτε, ο Μπρεσσόν δεν είναι η τυχαία περίπτωση τού φωτογράφου που έχει ένα κάποιο ταλέντο για να φτιάχνει τερπνές εικόνες και που επι πλέον τυχαίνει αυτό το ταλέντο να συνεπικουρείται απο μιά σίγουρη τεχνική και που, ακόμη περισσότερο, υποβοηθείται απο τη χρήση μιάς -δίκαια!- θρυλικής φωτογραφικής μηχανής. Όλα αυτά θα ταίριαζαν σε άλλους,χαριτωμένης αισθητικής, φωτογράφους. Εδώ όμως έχουμε να κάνουμε μ'ένα συγκροτημένο μυαλό, με στέρεη παιδεία (το μεγάλο δώρο τής φωτισμένης αστικότητας!), που στεφανώνεται μ'ενα ολόδροσης υφής και καινοτόμας διάθεσης ταλέντο.Τέτοιου είδους μυαλά, τέτοιου είδους πνεύματα στέλνονται απο την ειδική εκείνη αναγκαιότητα τής φύσης να παράξει νέας παλιάς τάξης πολιτισμό. Υπάρχει μιά εσωτερική ευγένεια στο μπρεσσονικό έργο και που αντιστοιχεί στη σεβαστική στάση τού βλέμματος μας όταν εμπεριεχόμαστε στο σύμπαν τής εικόνας του. Αυτό είναι αποτέλεσμα αφενός μιάς εντελώς ιδιότυπης αντίληψης -κοσμικού χαρακτήρα- τών βιωμάτων του, αφετέρου αυτής τής καλλιτεχνικής του συγκρότησης, που τον πάει πίσω στο συμπαγές και στιβαρό αισθητικά σύμπαν τού Νικολά Πουσέν, τον περνά απ'τον λυρισμό τού Κορό και τον εγκαθιστά στο στέρεο και σταθερά νεο-δομημένο κόσμο τού Σεζάν και τού Σερά, δηλαδή η σκληροπυρηνική γαλλικότητα ενδοξα παρούσα!
Όλα αυτά ίσως τρομάξουν κάποιον που τυχόν αγνοεί τη μπρεσσονική περίπτωση, ίσως τον κάνουν να σκεφθεί οτι έχουμε εδώ να κάνουμε μ'ένα στείρο,εργαστηριακό,ακαδημαϊκό φορμαλισμό,ξέρετε εκείνον τής φορμόλης. Τα αντίθετο θά λέγαμε οτι συμβαίνει: εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με τη γεωμετρία σαν άσκηση πούχει μιά μόνο λύση. Το γεωμετρημένο σύμπαν τού Μπρεσσόν δεν είναι αυτό τού μοιρογνωμόνιου ή τού χάρακα αλλά τής ενόρασης και τής αρμονίας. Η αντίληψη που έχει τής φόρμας είναι καθαρά μουσικής υφής, βασίζεται στους εσωτερικούς διαλόγους που αναπτύσσουν τα μέρη τής εικόνας του και που γεννούν μιά νέας αντίληψης γεωμετρία,μιά γεωμετρία τού αισθήματος, μιά ΄καινούργια αντίληψη τής χρυσής τομής που λαβαίνει υπόψη της τα συμβάντα στο ψυχισμό τού σύμπαντος.
Ακριβώς όλα αυτά κάνουν τις εικόνες τού Μπρεσσόν μνημειακού χαρακτήρα απολογίες, κι ας μην είναι οι διαστάσεις τού χαρτιού στο οποίο είναι τυπωμένες πάνω απο-στη καλύτερη(?) περίπτωση- 50Χ60 εκ. Αυτός ο ενορατικός φορμαλισμός τους τις καθιστά μνημεία εικονογραφικά όχι λιγότερο απ'τις τοιχογραφίες τού Τζιόττο. Σε κάθε φυλλωσιά τών τοπίων του και σε κάθε κεραμίδι τών αστικών του τοπίων στέκεται ο στοχασμός και η περίσκεψη. Κάθε τι έχει ένα ιδιαίτερο εσωτερικό λόγο ύπαρξης στην εικόνα του ,που ξεπερνά κατα πολύ τη πεζή ανάγνωσή του, χωρίς βέβαια να πέφτει στο ριψικίνδυνο δίχτυ τού συμβολισμού. Απλά ενεργεί μ'ενα τέτοιο τρόπο ο φωτογράφος, είναι τέτοια η αύρα του,που διαποτίζει ακόμα και τα πιό άψυχα και αδρανή στοιχεία τής εικόνας μ'ένα καινούργιο και μ'ένα σοβαρό,μ'ένα επέκεινα περιεχόμενο.
Αν ποτέ μπορούσε κάποιος να μιλήσει για την αισθητική σαν μιά όψη τής ηθικής ,ε τότε, στο μυαλό μου θα έρχονταν τα άμωμης και βαθειάς ηθικότητας, τα πεπληρωμένα ήθους τοπία τού Μπρεσσόν. Συνοψίζουν την ηθικότητα σαν μιά τάξη γεωμετρημένη αλλά και γαλήνια αναστατωμένη,μιά ηθική φιλέρευνη αλλά σίγουρη στο πυρήνα της. Είναι μιά ηθικού χαρακτήρα γεωμετρία που αγαπά την αλήτικη πτήση πάνω στα σύννεφα όσο και το ενάρετο βάδισμα στη δημοσιά.
Ανάμνηση απο τους αδελφούς Λιμπουργκ και τις "Πλουσιότατες 'Ωρες" τού Δούκα τού Μπερρύ;
