Καιρό είχα να δω την κυρία Ρίτα (από Σαρίτα) στην γειτονιά και όπως συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις (που για έναν περίεργο λόγο σκέφτεσαι κάποιον), την συνάντησα προχθές το πρωί, υποβασταζόμενη από την "βοηθό" Ρωσίδα που την φροντίζει.
Τις είδα να έρχονται από μακριά. Μια γριούλα που περπατούσε προσεχτικά, κοιτάζοντας κάτω, και η 35αρα βοηθός αγκαζέ- πλήρως εξοικειωμένη με το αργό, απελπιστικά αργό, περπάτημα της κυρίας. Κάπως έτσι είχα δει τις προάλλες και την μάνα μου, στην οδό Μαρασλή: Mια ηλικιωμένη παχουλή γυναίκα με μπαστούνι και από δίπλα η Γεωργιανή "νταμ ντε κομπανί" της (που λόγω όγκου και πλούσιας τριχοφυΐας -σχεδόν στριφτό το μουστάκι- θα μπορούσε να λέγεται και Θόδωρος). Την Ευγενία όμως την έχω συνηθίσει έτσι. Είναι γριά στο περίγραμμα αλλά όχι στο βλέμμα. Σε "κόβει" κατευθείαν από πάνω μέχρι κάτω και μετά σου λέει στο αυτί "νόστιμος ο νεαρός αλλά δεν ... Πολύ λάδι, αλλά από τηγανίτα τίποτα" (κι έτσι ξέρεις ότι το δικό της το λάδι δεν έχει χάσει ίχνος από το άρωμα του).
Αντίθετα την κυρία Ρίτα δεν την συναντάω τακτικά και κάθε φορά που την βλέπω με ξαφνιάζει η αλλοίωση του περιγράμματος της και κυρίως του βλέμματος της -ένα βλέμμα που εγώ το έχω ονομάσει "πουθενά". Το βλέμμα "πουθενά" το έχουν όλοι οι μεγάλοι άνθρωποι που έχουν αποφασίσει ότι ο κόσμος γύρω τους δεν έχει πλέον τίποτα να τους δώσει γι αυτό και δεν εστιάζουν πουθενά. Μάτια ορθάνοιχτα που είσαι σίγουρος (με έναν διαισθητικό τρόπο) ότι κοιτούν προς τα μέσα. Εντός και πουθενά. Κι ας σε κοιτάζουν στα μάτια.
Το ίδιο συνέβη τις προάλλες και με την Ρίτα. Με είδε από απέναντι, αλλά το βλέμμα της έμεινε παγωμένο σαν να ήμουν διαφανής. Χαιρέτησα την βοηθό της και προχώρησα σα να μην συνέβη τίποτα. Σκέφτηκα ότι πριν λίγο καιρό - όχι πάνω από εξάμηνο- με είχε διαολοστείλει κανονικότατα όταν τόλμησα να της πω ότι, ότι με κουράζει η ιδέα να γνωρίσω πάλι κάποιον κι άντε πάλι τα ίδια, (ροζ μπον μπον στην αρχή, σκατά μετά) ότι αισθάνομαι μεγάλη πια για τέτοια, ότι τί νόημα έχει "βρε Ριτούλα μου, σοφή", αφού το φινάλε είναι εκ των προτέρων γνωστό ; "Το φινάλε είναι σίγουρα ένα" μου είχε πει. "Αλλά δεν είναι αυτό που εννοείς".
Τι ωραίος τύπος η Ρίτα. Τόσο ήρεμη - μη ανταγωνιστική- οξυδέρκεια, τόσο χωνεμένη σοφία. Μια ηλικιωμένη γυναίκα κλεισμένη μέσα σε ένα νεανικό μυαλό- που όμως δεν την παίδευε πια. 'Ισα ισα. Παρέμενε σε εγρήγορση, αλλά με την πραότητα και την γλύκα που δίνει η εμπειρία στους μεγάλους ανθρώπους. Και από εμπειρίες η Ρίτα...
Εβραία από την Θεσσαλονίκη. Ο αριθμός στο χέρι της πρόδιδε τις περιπέτειες της αλλά δεν την θυμάμαι ποτέ να θίγει το θέμα. ’λλωστε τα "δικά μου" ήταν επείγοντα. Χρειάζονταν λύσεις . "Φρέσκα", τα έλεγε εκείνη. "Εγώ άσε τώρα κοντεύω να τα ξεχάσω". Αλλά όλες οι "χοντρές" στιγμές του παρελθόντος, περνούσαν, ενίοτε σαν νύξεις, ανάμεσα στις γραμμές. Το κακό παραμύθι είχε περάσει, ανήκε στο παρελθόν, όμως ακόμα και οι άνω τελείες σε κάποιες φράσεις, σε άφηναν να καταλάβεις πολλά.
Για να μην τα πολυλογώ , εκείνη δεν έλεγε αλλά εγώ ήξερα ότι είχε επιστρέψει από την κόλαση όρθια. Τις τελευταίες φορές που συναντηθήκαμε στο πάρκο με την Πέπσι και τον Μπρούνο, γυρνάει και μου λέει: "Ξέρεις ποια είναι η χειρότερη ασθένεια απ’ όλες; Tα γηρατειά! Είναι ασθένεια. Αστους να λένε ότι είναι η φυσική εξέλιξη. Όλα τα άλλα τα έχω παλέψει . Αυτό δεν παλεύεται με τίποτα".
Δεν την χαιρέτησα προχτές που την είδα γιατί ένοιωσα αμήχανη. Και κάπως ξένη. Και κάτι ακόμα. Αυτό το βλέμμα, το "πουθενά" το ‘χω δει σχετικά πρόσφατα και δεν με γελάει. ’λλωστε δεν είναι η ίδια γυναίκα που συναντούσα πέρυσι στο πάρκο. Ούτε καν που θα μπορούσε να με διαολοστείλει. Η Ρίτα δεν μένει πια εδώ. Και το κακό είναι ότι σίγουρα το ξέρει.
