Πριν από λίγες ημέρες πρόσεξα στο Homefood τη διαφήμιση για τα on-line
βιολογικά κεράσια. Παρ' όλο που δεν εμπιστεύομαι ιδιαίτερα ο,τιδήποτε έχει τον προσδιορισμό «βιολογικό» (εκτός ίσως από τους βόθρους), μου αρέσουν τόσο τα κεράσια ώστε τηλεφώνησα για να μάθω περισσότερα και να παραγγείλω.
Τι παρήγγειλα όμως; Στις προσφερόμενες ποικιλίες, το κατάστημα έχει τρεις επιλογές:
Τραγανά,
Μπακιρτζέικα και
Άλλες ποικιλίες. Μίλησα λοιπόν με τον κ. Καραβίτη στην Άρνισσα Πέλλας, ο οποιος μου διευκρίνησε ότι τα
Τραγανά είναι τα πρώιμα και τα
Μπακιρτζέικα τα όψιμα. Σ
τις Άλλες ποικιλίες έχετε και πετροκέρασα; ρώτησα.
Τα τραγανά είναι τα πετροκέρασα, μου απάντησε.
What we have here is a failure to communicate. Ή μάλλον, δεν έχουμε πανελλαδικά κοινώς αποδεκτή ονομασία για τις ποικιλίες των κερασιών (όπως και για πολλά άλλα πράγματα). Ημείς οι πρωτευουσιάνοι του σήμερα αποκαλούμε
πετροκέρασα την ποικιλία που διαφέρει χρωματικά και γευστικά από τα γνωστά κόκκινα κεράσια: απέξω είναι κιτρινοπορτοκαλοκοραλοκόκκινα, όπως θα έλεγε και η Δέσποινα Μοιραράκη, κι από μέσα έχουν ωχρή και όξινη σάρκα. Σε άλλα μέρη της Ελλάδας, προφανώς
πετροκέρασα αποκαλούν άλλη ποικιλία (ή και άλλες, ανάλογα με το μέρος), που έχουν τον καρπό σκληρό και τραγανό και κόκκινο.
Όπως συνήθως κάνω σε τέτοιες περιπτώσεις, ανέτρεξα στο
Λεξικόν Φυτολογικόν του Π.Γ. Γενναδίου (1914), ένα βιβλίο που πραγματικά δεν πρέπει να λείπει από κανένα σπίτι. Είναι μια πλήρης και εξαντλητική καταγραφή και εξήγησις της ελληνικής χλωρίδας στο γύρισμα του 19ου αιώνα. Αν δεν υπάρχει στον Γεννάδιο, τότε δεν θα υπήρχε, τελεία.
Διαβάζω το λήμμα
Κέρασος στον Γεννάδιο:
α) Κ. η γλυκύκαρπος. [...] Σήμερον η Κ. απαντά καλλιεργουμένη πανταχού σχεδόν, υπό πλείστας δε διαφοράς και νόθα προκύψαντα εκ της διασταυρώσεως του προκειμένου είδους μετά της Κ. της οξυκάρπου και άλλων ειδών. [...] Προ πεντηκονταετίας περίπου εν Ελλάδι άριστα εθεωρούντο τα κεράσια του Λάλλα (εν Πελοποννήσω)· αλλ' έκτοτε εισήχθησαν και διεδόθησαν ανά την χώραν πλείσται νεαι και εκλεκταί διαφοραί. Σήμερον τα άριστα κεράσια των Αθηνών προέρχονται εκ των περιχώρων την πόλεως ταύτης και ιδίως της Κηφισιάς.
Πετροκέρασα δεν αναφέρονται πουθενά, ούτε στο γενικό λήμμα ούτε ειδικά. (Αν αναρωτηθεί κανείς γιατί ο Γεννάδιος δεν αναφέρει τα κεράσια Βοδενών, να αναλογιστεί πως όταν το βιβλίο αυτό γραφόταν, τα Βοδενά, δηλαδή η Έδεσσα, ήσαν ακόμη μέρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, και ο Γεννάδιος μιλάει για την Ελλάδα. Δεν έχω ιδέα αν είχαν εισαχθεί τότε οι κερασιές στα Βοδενά, και δεν τολμώ να υποθέσω: μου έλεγε κάποτε ένας φίλος πόσο πεινούσανε το χειμώνα του 40-41 στην Επίδαυρο, και του είπα
τουλάχιστον είχατε τα πορτοκάλια, με κοίταξε θλιμμένα και μου είπε α
υτά τα φυτέψανε μετά τον πόλεμο.)
Έτσι λοιπόν.
Τα πράγματα δεν ήταν πάντα όπως νομίζουμε. Καλό είναι να πορευόμαστε στη ζωή με τα μάτια ανοιχτά: ας αναλογιστούμε το πιο πρόσφατο παρελθόν (1959), όταν ο Γιώργος Γιαννακόπουλος γράφει το στίχο «χειλάκι πετροκέρασο και μάγουλο βερίκοκο». Μάλλον ο ποιητής δεν εννοεί ότι τα χείλη του αγοριού είναι κίτρινα, πορτοκαλί ή ώχρα (α να χαθείς νεκρόφιλη!) αλλά ζωηρό κόκκινο και τραγανό. Πάρτε λοιπόν έναν έμμεσο ορισμό του πετροκέρασου που έχετε όλοι τραγουδήσει ελέω Τάκη Μωράκη και Αλίκης Βουγιουκλάκη, και στο εξής να προσέχετε στην παράδοση.
